W poszukiwaniu Stróżów Prawa - Psychologia w służbie rekrutacji policyjnej

12.07.2024 • Anna Szreder-Korszeń

W obliczu rosnących wyzwań bezpieczeństwa publicznego proces selekcji kandydatów do służby w Policji staje się coraz bardziej istotny i wymagający. Nie wystarczy tylko bardzo dobra kondycja fizyczna czy nienaganna przeszłość – równie istotne są cechy psychiczne i emocjonalne kandydatów. W tym kontekście badania psychologiczne odgrywają kluczową rolę w doborze zewnętrznym do Policji, stanowiąc ważny etap procesu rekrutacyjnego.

Początki stosowania testów psychologicznych w rekrutacji do Policji sięgają lat 90., gdy wraz z transformacją ustrojową, zmieniły się również metody doboru do służby. Wcześniej, kandydaci byli oceniani głównie na podstawie wykształcenia i doświadczenia, jednak w miarę rozwoju psychologii i nauk o zachowaniu, zaczęto doceniać rolę badań psychologicznych w procesie selekcji. Właśnie w latach 90. pojawiły się pierwsze testy psychologiczne, które miały ocenić predyspozycje kandydatów do pracy w Policji. Testy te obejmowały różne aspekty, takie jak cechy osobowości, zdolności interpersonalne i umiejętność radzenia sobie ze stresem.

Obecnie stosowane testy psychologiczne do Policji są układane przez wyspecjalizowane firmy. Testy te są stworzone specjalnie na potrzeby Policji i mają charakter unikalny dla tej formacji. Nie ma jednego autora testów, który mógłby je sprzedawać, a ich klucz jest chroniony. Ponadto w procesie doboru wykorzystywane są profesjonalne narzędzia psychologiczne, pochodzące z Pracowni Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Testy skupiają się na cechach charakteru, podejściu do życia oraz równowadze emocjonalnej. Wszystkie te narzędzia psychologiczne pozwalają na kompleksowe sprawdzenie psychiki kandydatów, a wyniki często przesądzają o przyjęciu do służby w formacji.

Badania psychologiczne kandydatów do Policji są regulowane przez Ustawę z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji oraz Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 marca 2023 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Policji. Praca psychologów policyjnych opiera się natomiast o Zarządzenie nr 53 Komendanta Głównego Policji z dnia 6 października 2014 roku w sprawie metod i form wykonywania niektórych zadań służbowych przez psychologów pełniących służbę lub zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych Policji. Powyższe akty prawne szczegółowo określają formę i zakres badań kandydatów do Policji oraz działań psychologów policyjnych. Ponadto 30 marca 2012 roku został uruchomiony System Narzędzi Psychologicznych (SYNAPS), służący do przetwarzania danych uzyskanych w trakcie badań psychologicznych realizowanych w ramach doboru zewnętrznego Policji. Narzędzie to usprawniło proces doboru kadr, dzięki testom psychologicznym umożliwiającym ocenę predyspozycji intelektualnych i osobowościowych przyszłych kandydatów do służby (Multi-Select).

DLACZEGO BADANIA PSYCHOLOGICZNE KANDYDATÓW DO SŁUŻBY W POLICJI SĄ TAK WAŻNE?

Przede wszystkim mają na celu ocenę predyspozycji intelektualnych i osobowościowych. „Psychotesty” przeprowadzane przez psychologów w Komendach Wojewódzkich (Stołecznej) Policji pozwalają na ocenę odpowiedzi kandydatów na pytania dotyczące różnych sytuacji dnia codziennego. Dzięki temu można stworzyć profil przyszłego policjanta oraz ustalić, czy kandydat jest odpowiednio przygotowany do pracy w tej profesji. Istotna jest także zgodność z pożądanym wzorcem – badania psychologiczne mają na celu ustalenie, czy dana osoba pasuje do profilu kandydata na policjanta. Oceniane są m.in. cechy osobowości, zdolności do pracy w sytuacjach stresowych oraz szybkiego podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych. Służba w Policji wymaga stabilności psychicznej, umiejętności radzenia sobie z presją oraz odpowiednich cech charakteru. Badania psychologiczne pomagają wyłonić osoby, które są gotowe służyć społeczeństwu i dbać o bezpieczeństwo obywateli.

Na badanie psychologiczne składają się zawsze dwa elementy: testy psychologiczne oraz rozmowa z psychologiem. Podstawą do kontynuowania rekrutacji jest wystawienie przez psychologa pozytywnej opinii o kandydacie (taka opinia zachowuje ważność przez 24 miesiące). Negatywne wyniki są jednoznacznie z przerwaniem postępowania rekrutacyjnego, co skutkuje uniemożliwieniem kandydatowi przyjęcia do służby przez najbliższych 12 miesięcy.

Pierwszym elementem dwuetapowych badań przeprowadzanych przez wykwalifikowanych psychologów jest wypełnienie arkuszy testowych, będących narzędziem diagnostycznym, pozwalającym na ustalenie predyspozycji kandydata do służby. Jak już wcześniej wspomniałam, badania te obejmują intelekt oraz osobowość potencjalnego policjanta. „Psychotesty” pozwalają na ocenę odpowiedzi kandydatów na pytania dotyczące różnych sytuacji dnia codziennego. Dzięki temu można stworzyć profil przyszłego funkcjonariusza i ocenić, czy kandydat jest odpowiednio przygotowany do pracy w służbach mundurowych.

Drugim etapem badań jest rozmowa z psychologiem, czyli przeprowadzenie wywiadu psychologicznego. Rozmowa pozwala na poznanie i ocenę zachowania kandydata w sytuacji, w której wchodzi z psychologiem w bezpośredni kontakt. Dzięki temu istnieje możliwość weryfikacji informacji zawartych w wypełnionych wcześniej arkuszach testowych oraz dokonania charakterystyki predyspozycji psychologicznych kandydata w kontekście jego dopasowania do wymagań stawianych przez Policję. Najważniejsze jest, by już w procesie badań psychologicznych kandydatów podjąć próbę wykrycia cech niepożądanych w służbie i tym samym wyeliminować osoby, które mogłyby w trakcie pełnionych obowiązków stworzyć zagrożenie dla siebie lub otoczenia.

Możliwość oceny osobowości kandydatów podczas rekrutacji oraz zapobieganie zagrożeniom bezpieczeństwa funkcjonariuszy odpowiedzialnych za bezpieczeństwo stanowi kluczowy czynnik wpływający na efektywność ich działań z kilku powodów:

• Efektywność Pracy: osoby o odpowiednich cechach osobowości mogą lepiej wykonywać swoje obowiązki. Na przykład, osoba o wysokiej empatii może lepiej rozumieć potrzeby innych i skuteczniej współpracować.

• Bezpieczeństwo Personalne: w przypadku funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa, ocena osobowości jest niezbędna. Osoby o nieodpowiednich cechach mogą stanowić zagrożenie dla siebie lub innych.

• Zarządzanie Ryzykiem: wykorzystanie narzędzi do oceny osobowości pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z nieodpowiednimi rekrutacjami lub niewłaściwym przypisaniem obowiązków.

Anna Szreder-Korszeń

Od 2008 roku jest cywilnym psychologiem w Wydziale Psychologów Komendy Stołecznej Policji. Od pierwszego dnia pracuje w zespole Zarządzania Zasobami Ludzkimi i uczestniczy w postępowaniach kwalifikacyjnych dla kandydatów do służby w Policji poprzez prowadzenie badań psychologicznych.