Policyjna emerytura od A do Z (ER-U)

18.12.2024 • Mariusz Mrozek

Policyjne emerytury „od zawsze” potrafiły rozpalać wyobraźnię, podnosić temperaturę dyskusji i towarzyskich oraz rodzinnych relacji, a także stanowić paliwo dla politycznych debat. To temat, który od lat budzi zainteresowanie opinii publicznej. Z jednej strony funkcjonariusze Policji są grupą zawodową, której model emerytalny funkcjonuje na zasadach odrębnych od systemu powszechnego. Z drugiej strony nie są jedyną taką grupą, a szczególne zasady dotyczące uzyskiwania prawa do świadczenia emerytalnego dotyczą – poza formacjami mundurowymi podległymi MSWiA oraz Wojskiem Polskim – także przedstawicieli części zawodów cywilnych obsługiwanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. To między innymi niektórzy artyści i twórcy, pracownicy sektora energetycznego i hutniczego, górnicy, pracownicy kolei oraz nauczyciele. Odrębny system ubezpieczeniowy (KRUS, czyli Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego) obejmuje także rolników. Każda z tych grup korzysta ze szczególnych rozwiązań wynikających z charakteru pracy, jej wpływu na zdrowie lub cech i specyficznych warunków wykonywania zawodu. Jednak to właśnie policyjne emerytury potrafią jak w soczewce skupiać na sobie uwagę społeczeństwa, mediów i komentatorów. Pojawiają się pytania o sprawiedliwość tego systemu, jego efektywność, ale również trwałość finansową w kontekście zmian demograficznych. Policyjne emerytury to także temat wielu rozmów pomiędzy samymi funkcjonariuszami, jednak w tym przypadku dotyczy on najczęściej próby uzyskania odpowiedzi na pytania, kiedy warto na emeryturę przejść i czy wybrany moment rzeczywiście będzie tym optymalnym. Na co zwrócić uwagę, o czym pamiętać i jakie opcje rozważyć. To istotne rzeczy, ponieważ często poza samym funkcjonariuszem podjęta decyzja ma wpływ na funkcjonowanie jego rodziny, jej status finansowy i zabezpieczenie materialne. To właśnie na tych kwestiach, związanych z podjęciem przez funkcjonariuszy decyzji o przejściu na mundurową emeryturę, postanowiliśmy się skupić, a odpowiedzi, wskazówek i wyjaśnień poszukać u źródła – zapraszając do rozmowy Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA Panią Magdalenę Bednarz.

Zdjęcie: Tomasz Oleszczuk

Kieruje Pani instytucją, do której drzwi funkcjonariusze Policji „pukają” po podjęciu decyzji o przejściu na emeryturę lub rentę. Doprecyzujmy, czym konkretnie zajmuje się Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA. Wasza działalność nie ogranicza się tylko do naliczania emerytur i rent, jesteście aktywni także na innych polach, kierując się dobrem mundurowych seniorów. Czym się zajmujecie i w jakie działania angażujecie?

Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA został powołany do działania i pomagania funkcjonariuszom służb przechodzącym na zasłużoną emeryturę. Już od 30 lat wypełniamy tę misję i tworzymy miejsce, do którego każdy funkcjonariusz może się zgłosić o pomoc lub wyjaśnienie zawiłych formalności. Otaczamy opieką również członków ich rodzin. Nasz zakres działalności jest bardzo szeroki. Nie tylko naliczamy policyjne emerytury, renty inwalidzkie i rodzinne. Wypłacamy świadczenia ratownicze, świadczenia pieniężne po osobach, które utraciły życie na służbie, obsługujemy też komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu ds. wewnętrznych.

Dbamy o współpracę ze środowiskiem emerytów i rencistów. M.in. wdrożyliśmy projekt informacyjno-edukacyjny „Świadomy Senior-Bezpieczny Senior”, w którym to emerytowani funkcjonariusze z różnych służb: Policji, Straży Pożarnej czy Straży Granicznej, ostrzegają o zagrożeniach i oszustwach, na które szczególnie narażone są starsze osoby. Organizujemy warsztaty, szkolenia i konsultacje merytoryczne, skierowane do przedstawicieli komórek kadrowych. Podczas takich spotkań wyjaśniamy wszelkie wątpliwości związane z interpretacją przepisów, a także poprawnym wypełnianiem wniosków emerytalno-rentowych.

Wszystkie prowadzone przez nas działania cieszą, budują i motywują już od 30 lat działalności Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA. Przez ten czas wiele się zmieniło, ale nie zmienia się misja Zakładu.

Zdjęcie: Tomasz Oleszczuk

Moment przejścia na emeryturę następuje po przesłużeniu określonej liczby lat. Czy policjanci mogą korzystać z Waszej pomocy, wiedzy i doświadczenia już wcześniej, aby móc lepiej zaplanować swoją przyszłość?

W zależności od daty przyjęcia po raz pierwszy do służby w formacjach wymienionych w ustawie zaopatrzeniowej* albo powołania do zawodowej służby wojskowej, funkcjonariusze mogą przejść na zaopatrzenie emerytalne już po osiągnięciu odpowiednio 15 lat albo 25 lat stażu służby.

Odnosząc się do pytania, czy policjanci mogą korzystać z pomocy i wiedzy pracowników ZER MSWiA, pragnę podkreślić, że misją Zakładu jest „Służyć tym, którzy służą i tym, którzy służyli”, a zatem w razie jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości funkcjonariuszy w sprawie zasad nabywania uprawnień emerytalnych, pracownicy Zakładu zawsze służą im wszelką radą i pomocą w sprawach emerytalnych. Z zastrzeżeniem jednak, że podjęcie ostatecznej decyzji o zakończeniu służby i przejściu na emeryturę leży wyłącznie w gestii danego funkcjonariusza.

Zarówno dla świadczeniobiorców Zakładu, jak i dla funkcjonariuszy pozostających nadal w służbie dostępna jest Infolinia Zakładu: tel. 47 725 88 88 lub 0 47 725 88 88, gdzie konsultanci chętnie służą pomocą. Z ich wsparcia można skorzystać od poniedziałku do piątku w godz. 8:30-15:30, a automatyczna Infolinia czynna jest całą dobę. Ogólne pytania z zakresu zaopatrzenia emerytalno-rentowego można przesłać również mailem na adres: klient@zer.mswia.gov.pl

W przypadku potrzeby bezpośredniego kontaktu z pracownikami Zakładu serdecznie zapraszam do Punktów Obsługi Klienta, których w całej Polsce mamy aż 23. Ich adresy podane są na stronie internetowej Zakładu, w zakładce Kontakt: https://www.gov.pl/web/zermswia/punkty-obslugi-klienta

Zachęcam również do odwiedzania naszej strony internetowej: www.gov.pl/zermswia gdzie oprócz ważnych informacji, broszur informacyjnych, dostępny jest również „Kalkulator emerytalny” pozwalający na wstępne obliczenie wysokości potencjalnej emerytury policyjnej.

Postarajmy się uporządkować informacje dotyczące policyjnej emerytury, tego, kto i kiedy uzyskuje do niej uprawnienia i o co chodzi z prawem wyboru jej wariantu? Takie rozwiązanie stanie się dostępne od 1 stycznia 2025 roku.

Prawo do emerytury ustalane jest wyłącznie na wniosek funkcjonariusza i nie zależy od jego wieku, a od lat stażu służby. Jedynym warunkiem, który musi być spełniony w dniu zwolnienia funkcjonariusza ze służby, jest posiadanie wymaganego stażu służby. Graniczną datą, która decyduje o uprawnieniach emerytalnych funkcjonariuszy, jest 1 stycznia 2013 roku. Funkcjonariusze, którzy zostali przyjęci po raz pierwszy do służby przed tą datą, nabywają uprawnienia emerytalne już po 15 latach służby, natomiast funkcjonariusze przyjęci po raz pierwszy do służby od 1 stycznia 2013 roku nabywają uprawnienia emerytalne po 25 latach służby.

Do wymaganego stażu służby zalicza się również okresy równorzędne ze służbą, np. zasadniczą służbę wojskową. Ważne jest to, że jeśli funkcjonariusz przed przyjęciem do tzw. służby zawodowej np. do służby w Policji, pełnił zasadniczą służbę wojskową, która nie była służbą kandydacką, to jako datę pierwszego przyjęcia do służby, traktuje się datę przyjęcia do tzw. służby zawodowej, w tym przypadku datę przyjęcia do służby w Policji. Wymaga podkreślenia, że zasady obliczenia wysokości emerytur policyjnych różnią się i zależą od daty przyjęcia po raz pierwszy do służby, czyli tzw. służby zawodowej.

Odnosząc się do przepisów, które zaczną obowiązywać już od 1 stycznia 2025 roku chciałabym podkreślić, że dotychczasowe zasady nabywania uprawnień emerytalnych przez funkcjonariuszy pozostających po 1 stycznia 2025 roku nadal w służbie, będą dalej obowiązywać. Co zatem się zmienia w przepisach emerytalnych od 1 stycznia 2025 roku?

Nowe przepisy wchodzące w życie od 1 stycznia 2025 roku wprowadzają jedynie dodatkowe przywileje dla wszystkich funkcjonariuszy, którzy zostali przyjęci po raz pierwszy do służby przed 1 stycznia 2013 roku i w dniu zwolnienia ze służby będą legitymować się, co najmniej 25 letnim stażem służby. Ta grupa funkcjonariuszy, począwszy od 1 stycznia 2025 roku, uzyska dodatkowe uprawnienia, tj. możliwość wyboru sposobu obliczenia swojej emerytury.

Zgodnie z dokonanym przez nich wyborem emerytura będzie mogła być obliczona:
• na dotychczasowych zasadach,
• na nowych zasadach, tj. identycznych jak dla funkcjonariuszy przyjętych do służby po raz pierwszy po 31 grudnia 2012 roku.

Jeżeli funkcjonariusze z tej grupy uznają, że emerytura obliczona na tzw. nowych zasadach będzie dla nich korzystniejsza, to oświadczenie o jej wyborze powinni złożyć do organu emerytalnego najpóźniej w dniu złożenia wniosku o ustalenie prawa do emerytury. Jeżeli w dniu złożenia wniosku o emeryturę nie dokonają takiego wyboru, to ZER MSWiA obliczy im emeryturę na dotychczasowych zasadach.

Na stronie internetowej Zakładu zamieszczona jest graficzna informacja w tej sprawie w zakładce Ważne informacje pod tytułem „Emerytura policyjna – prawo wyboru od 1.01.2025 r.”

Zdjęcie: Tomasz Oleszczuk

Policyjna emerytura po osiągnięciu uprawnień do jej pobierania wzrasta z każdym kolejnym przesłużonym rokiem. Do jej podstawy może w pewnym momencie zostać doliczone świadczenie za długoletnią służbę. Komu ono przysługuje i na jakich zasadach jest przyznawane?

Aby pobierane w czasie służby świadczenie za długoletnią służbę mogło być doliczone do podstawy wymiaru emerytury, to funkcjonariusz w dniu zwolnienia ze służby musi legitymować się co najmniej 32-letnią wysługą emerytalną. Jeśli funkcjonariusz po złożeniu wniosku o emeryturę i zwolnieniu się ze służby będzie posiadał, w dniu zwolnienia z tej służby, co najmniej 32-letnią wysługę emerytalną, to do podstawy wymiaru jego emerytury zostanie wliczona miesięczna wartość pobieranego świadczenia za długoletnią służbę.

Jakie okresy zaliczamy do wysługi emerytalnej? Wszystko zależy od daty przyjęcia po raz pierwszy funkcjonariusza do służby i przepisu na podstawie, którego zostanie obliczona jego emerytura. Może tutaj zostać doliczony okres pracy przed podjęciem służby w Policji, nie zostaną natomiast zaliczone okresy zawieszenia w czynnościach służbowych.

Po szczegółowe informacje zapraszam na stronę internetową Zakładu, do zakładki „Ważne informacje/Świadczenie za długoletnią służbę”: https://www.gov.pl/web/zermswia/swiadczenie-za-dlugoletnia-sluzbe

Z dniem 5 listopada 2024 r. weszła w życie Ustawa z 1 października 2024 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w Policji i Straży Granicznej, która między innymi do ustawy zaopatrzeniowej wprowadza w stosunku do byłych funkcjonariuszy uprawnionych do emerytur policyjnych, podejmujących służbę kontraktową w Policji albo w Straży Granicznej, nowe przepisy dotyczące zasad wypłaty ich emerytur. Co dzieje się ze świadczeniem policyjnego emeryta, gdy zechce podpisać kontrakt?

Tak, 5 listopada 2024 roku uległy zmianie przepisy ustawy zaopatrzeniowej w zakresie zasad przeliczania i wypłaty emerytury policyjnej, w przypadku pełnienia przez emeryta policyjnego służby w służbie kontraktowej w Policji lub Straży Granicznej. Po podjęciu przez emeryta policyjnego służby kontraktowej w Policji lub Straży Granicznej jego emerytura nie ulega zawieszeniu ani zmniejszeniu, co oznacza, że nadal będzie wypłacana w pełnej wysokości, bez względu na wysokość otrzymywanego uposażenia.

Po zakończeniu służby kontraktowej okres jej pełnienia nie zostanie doliczony do wysługi emerytalnej, jak również nie przysługuje prawo do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury policyjnej z tytułu pełnienia służby kontraktowej.

Jak wygląda sytuacja, gdy policyjny emeryt chce powrócić do „zwykłej” służby?

Odmienne zasady stosuje się w przypadku powrotu emeryta – jak zostało to ujęte w pytaniu – do „zwykłej” służby lub powołania do zawodowej służby wojskowej. W takim przypadku emerytura ulega zawieszeniu na okres pełnienia tej służby. Po zwolnieniu ze „zwykłej” służby, na wniosek emeryta, jego emerytura zostanie ponownie przeliczona z uwzględnieniem okresu przebytej służby. Jeżeli emeryt pełnił tę „zwykłą” służbę nieprzerwanie przez co najmniej 12 miesięcy, to na jego wniosek – po zakończeniu służby – zostanie ustalona nowa podstawa wymiaru emerytury uwzględniająca składniki uposażenia pobieranego w dacie zwolnienia z tej „zwykłej” służby.

Powiedzmy również o sytuacji, kiedy osoby decydujące się na przejście w stan spoczynku, chcą podjąć „cywilną” pracę. Czy w tych przypadkach ma to wpływ na ich świadczenie emerytalne, a jeżeli tak, to czego dokładnie mogą się spodziewać?

Wszystko zależy od tego, czy funkcjonariusz po zwolnieniu ze służby nabył uprawnienia do tzw. „pełnej” emerytury, tzn. emerytury, której procentowy wymiar, bez zwiększenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą, stanowi 75% podstawy jej wymiaru. W takim przypadku podjęcie pracy cywilnej pozostaje bez wpływu na wysokość pobieranej emerytury. Emeryt może zarabiać bez ograniczeń i jego emerytura nadal będzie wypłacana w pełnej wysokości. Emeryt nie musi informować Zakładu o tym, że pracuje i że z tytułu tej pracy osiąga przychód. Z uwagi na to, że jego emerytura jest ustalona w pełnym procentowym wymiarze stanowiącym 75% podstawy jej wymiaru, okresy jego pracy cywilnej nie zostaną już doliczone do wysługi emerytalnej.

Odmienna jest sytuacja emeryta, którego procentowy wymiar emerytury jest mniejszy niż 75% podstawy wymiaru. Po pierwsze, jeżeli emeryt po zwolnieniu ze służby podejmie działalność zarobkową, to w zależności od wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu jego świadczenie może być wypłacane w pełnej wysokości albo może ulec zmniejszeniu. Dotyczy to przychodu z działalności z tytułu, której istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, np. z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia. Wysokość zmniejszenia emerytury zależy od tego, czy jego przychód przekroczył tzw. kwoty graniczne przychodu stanowiące odpowiednio 70% lub 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które zmieniają się co kwartał.

Jeżeli przychód z tytułu tej działalności nie przekroczył kwoty stanowiącej 70%, to jego emerytura nie będzie zmniejszana, natomiast, jeżeli przekroczył 70% lub 130% to w zależności od wysokości tego przychodu jego emerytura zostanie odpowiednio zmniejszona na zasadach określonych w ustawie zaopatrzeniowej.

Kwoty graniczne stanowiące 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS oraz kwoty maksymalnych zmniejszeń zamieszczone są na stronie internetowej Zakładu w zakładce „Przydatne informacje/Progi zarobkowe”: https://www.gov.pl/web/zermswia/progi-zarobkowe2

Po drugie, jeżeli emeryt, którego procentowy wymiar emerytury jest mniejszy niż 75% podstawy wymiaru, został po raz pierwszy przyjęty do służby przed 2 stycznia 1999 r., i po przyznaniu emerytury podjął pracę zarobkową oraz dodatkowo spełnił poniższe warunki, tj.:

• ukończył 55 lat życia – mężczyzna i 50 lat życia – kobieta,
• albo stał się inwalidą,

to na jego wniosek – okresy pracy cywilnej, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostaną doliczone do wysługi emerytalnej.

Podobnie okresy pracy cywilnej mogą zostać doliczone do wysługi emerytalnej emerytowi, który został przyjęty po raz pierwszy do służby po 1 stycznia 1999 r. i przed 1 października 2003 r. oraz który, w dniu zwolnienia ze służby, posiadał co najmniej 25-letni staż służby oraz wybrał sposób obliczenia wysokości swojej emerytury z uwzględnieniem okresów składkowych, tzn. jego emerytura została obliczona na podstawie art.15aa ustawy zaopatrzeniowej. W takim przypadku na jego wniosek, już bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków (wieku, inwalidztwa), okresy pracy cywilnej przypadające po zwolnieniu ze służby, za które zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zostaną zaliczone do wysługi emerytalnej. Za każdy rok okresu zatrudnienia lub ubezpieczenia zaliczonego do wysługi emerytalnej emeryturę zwiększa się o 1,3% podstawy jej wymiaru maksymalnie do 75% podstawy wymiaru emerytury. Ponowne ustalenie wysokości emerytury poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów zatrudnienia lub ubezpieczenia następuje z uwzględnieniem pełnych miesięcy, na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie.

Mamy więc w policyjnych emeryturach możliwość wyboru różnych wariantów i sposobów obliczania świadczeń. Chcąc dodatkowo pogłębić ten temat i podjąć świadomą, popartą dobrą wiedzą decyzję, czy warto skorzystać z pomocy pracowników Zakładu Emerytalno-Rentowego?

W naszym Zakładzie pracują osoby, których wiedza i doświadczenie jest na poziomie eksperckim. Tak jak wspomniałam, jesteśmy otwarci na współpracę – także z komórkami kadrowymi poszczególnych służb, aby ten proces sprawnie przebiegał, a funkcjonariusz był zadowolony ze świadczonych przez nas usług i czuł się zaopiekowany z naszej strony.

Dziękuję za rozmowę.

OD REDAKCJI

Obowiązujące w zakresie emerytur mundurowych przepisy pozwalają na skorzystanie z tego świadczenia szybciej niż ma to miejsce w przypadku osób cywilnych – w tym pracowników Policji – objętych ubezpieczeniem powszechnym w ramach ZUS. Warto jednak zwrócić uwagę na bardzo istotne informacje, o jakich była mowa w wywiadzie.

Zwolnienie ze służby przed nabyciem uprawnienia do tzw. pełnej emerytury będzie skutkowało w wielu przypadkach jej zmniejszeniem, gdy policyjny emeryt będzie chciał dorobić, a jednocześnie jego dochód z dodatkowej pracy przekroczy określony próg. Takiej sytuacji unikną osoby, które pozostaną w służbie do czasu uzyskania świadczenia w wysokości 75% podstawy jej wymiaru. Dodatkowo w przypadku osiągnięcia co najmniej 32-letniej wysługi emerytalnej – a pamiętajmy, że wliczać się do niej może nie tylko czas służby w Policji – do podstawy emerytury zostanie miesięczna wartość pobieranego świadczenia za długoletnią służbę. To wymierne korzyści.

Zakładając, że wybieramy służbę w Policji już na starcie swojego zawodowego życia, czyli bezpośrednio po ukończeniu szkoły średniej lub studiów wyższych, to nadal będziemy mogli skorzystać ze świadczenia szybciej niż osoby pozostające w „cywilnym” systemie emerytalnym. Z kolei jego wysokość dzięki dłuższej wysłudze będzie o wiele bardziej atrakcyjna.

Nasze obserwacje i rozmowy z policjantmi i policjantkami, którzy mają już prawo do ubiegania się o uprawnienia emerytalne – wskazują, że także oni dostrzegają korzyści, jakie niesie ze sobą większa wysługa. W toczących się dyskusjach coraz częściej słychać opinie, że „lepiej przesłużyć jeszcze kilka lat i korzystać z dobrej emerytury, a nie szukać kolejnej pracy”. To pozytywny trend, warto jednak pamiętać, że kwestie finansowe – chociaż odgrywające olbrzymią rolę – są jednak tylko jedną ze składowych, które mają wpływ na nasze zawodowe decyzje. Dotyczy to zarówno momentu, w którym zaczynamy myśleć o zbliżającym się końcu służby, jak i tego, gdy dopiero rozważamy jej podjęcie.

Policja boryka się obecnie z wieloma problemami. Czas zacząć traktować je z powagą, na jaką zasługują i szukać konkretnych, długofalowych rozwiązań. Sprawy związane między innymi z zapewnieniem odpowiedniego poziomu finansowania naszej formacji, zwiększenia nakładów na szkolenia, efektywnego uzupełnienia obecnych wakatów i rozwiązania kwestii świadczeń mieszkaniowych nie mogą czekać. W ich przypadku sam upływ czasu nie przyniesie korzyści.

Przypisy:
*) Ustawa zaopatrzeniowa – Ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U z 2024 r. poz. 1121, z późn. zm.).