Projekty szkoleniowe KSP w zakresie kontroli autentyczności dokumentów
29.01.2025 • Marcin Lemieszek
Od 2015 roku Komenda Stołeczna Policji aktywnie angażuje się w realizację projektów związanych z weryfikacją tożsamości osób oraz zabezpieczeń dokumentów. Wykorzystując zewnętrzne źródła finansowania Norweskiego Mechanizmu Finansowego, zrealizowano szereg przedsięwzięć mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa publicznego i przeciwdziałanie przestępczości transgranicznej.
Zdjęcie: Archiwum Marcina Lemieszka
Pierwszym znaczącym projektem był zrealizowany w latach 2015–2016 program „Szkolenie służb państwowych na rzecz ochrony dorobku Schengen”, finansowany w ramach Programu Operacyjnego PL15. Współpracując z takimi partnerami jak Norweskie Laboratorium Kryminalistyczne (KRIPOS), Straż Graniczna, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych czy Żandarmeria Wojskowa, Komenda Stołeczna Policji opracowała kompleksowe szkolenia z zakresu weryfikacji dokumentów tożsamości, podróży i praw jazdy. Projekt był odpowiedzią na bieżące wyzwania, jakie stanowiły kryzys migracyjny oraz nasilające się przypadki fałszowania dokumentów przez zorganizowane grupy przestępcze.
Zdjęcie: Archiwum Marcina Lemieszka
W trakcie realizacji programu przeszkolono 70 trenerów wywodzących się z Policji, Straży Granicznej, Straży Miejskiej m. st. Warszawy oraz instytucji finansowych. Następnie trenerzy przeprowadzili warsztaty dla ponad 4,5 tysiąca uczestników, kładąc nacisk na praktyczne umiejętności weryfikacji autentyczności dokumentów oraz użytkowanie specjalistycznych testerów. W ramach projektu opracowano również broszury i filmy instruktażowe, które w przystępny sposób prezentowały procedury kontroli dokumentów. Materiały te, dostępne także w wersjach angielskiej i norweskiej, stały się wartościowym narzędziem w codziennej pracy funkcjonariuszy zarówno w Polsce, jak i za granicą. W 2020 roku Komenda Stołeczna Policji zainicjowała kolejny projekt o nazwie „Dokumenty – bezpieczeństwo i kontrola, w tym kontrola taktyczna”, realizowany w ramach Funduszy Norweskich na lata 2014–2021. Współpraca z norweskim ID-Center (niezależnym organem administracyjnym podlegającym Norweskiej Dyrekcji Policji zajmującym się wzmocnieniem i wsparciem władz imigracyjnych i Policji w ich pracy nad dokumentami tożsamości) oraz Polską Wytwórnią Papierów Wartościowych zaowocowała szerokim zakresem działań, w tym przygotowaniem nowoczesnych materiałów dydaktycznych oraz organizacją międzynarodowych konferencji, co pozwoliło zgromadzić ekspertów z różnych krajów i instytucji.
Głównym elementem projektu było przeprowadzenie szkoleń trenerów oraz praktyków zajmujących się kontrolą dokumentów. W latach 2021 i 2022 przeszkolono łącznie 150 trenerów oraz ponad 20 tysięcy uczestników, obejmując swoim ogólnopolskim zasięgiem zarówno funkcjonariuszy Policji, jak i pracowników administracji publicznej. Szczególnym zainteresowaniem szkolenie cieszyło się wśród osób zajmujących się weryfikacją tożsamości osób składających wnioski o założenie profilu zaufanego.
Opracowano także wyjątkowy materiał szkoleniowy – spersonalizowaną książeczkę paszportową, która umożliwia praktyczne poznanie technik zabezpieczeń dokumentów. Materiał ten został wdrożony nie tylko w Polsce, ale również w Norwegii, gdzie spotkał się z uznaniem ekspertów. Oprócz powyższych materiałów zakupiono i rozdysponowano narzędzia służące do weryfikacji zabezpieczeń w dokumentach. Były to testery ze światłem ultrafioletowym, latarki UV, testery z kamerą oraz sprzęt badawczy do Laboratorium Kryminalistycznego KSP.
Realizowane projekty były odpowiedzią na rosnące zagrożenia, takie jak metoda „look-alike” – polegająca na wykorzystaniu autentycznych dokumentów przez osoby podobne do ich właścicieli, czy też stosowanie morfingu (modyfikacji dwóch różnych zdjęć osób dających wynikowy wizerunek o cechach dwóch osób) w celu oszukiwania systemów rozpoznawania twarzy. Wprowadzone rozwiązania, w tym specjalistyczne testery do kontroli zabezpieczeń oraz szczegółowe wytyczne dotyczące kontroli, pozwoliły znacząco zwiększyć skuteczność działań w tym zakresie.
Działania Komendy Stołecznej Policji zyskały uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą. Opracowane materiały szkoleniowe i wypracowane procedury zostały wykorzystane podczas szkoleń prowadzonych przez OBWE na Węgrzech i w Macedonii. Projekty KSP zostały również wysoko ocenione przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, które umieściło je w bazie dobrych praktyk Norweskiego Mechanizmu Finansowego.
Rezultaty działań szkoleniowych szybko przełożyły się na wzrost liczby wykrywanych fałszywych dokumentów. Szczególnie widoczne było to podczas działań „TAXI” i „PRZEWOZY” prowadzonych przez Wydział Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji we współpracy z urzędnikami miasta stołecznego Warszawy oraz funkcjonariuszami Straży Granicznej. Akcje te, mające na celu zwalczanie nielegalnych przewozów osób, koncentrowały się na kontrolach dokumentów i pozwoleń w środowisku transportu miejskiego, gdzie często dochodzi do posługiwania się fałszywymi dokumentami w celu obejścia przepisów.
Znaczącą rolę w ujawnianiu fałszywych dokumentów odgrywają także urzędnicy warszawskich biur administracji i spraw obywatelskich, którzy nadzorują procedury wymiany zagranicznych praw jazdy na polskie. To właśnie w tej dziedzinie obserwuje się częste próby wprowadzenia do obiegu sfałszowanych dokumentów, często pochodzących spoza Unii Europejskiej. Pracownicy biur, dzięki zdobytemu doświadczeniu oraz współpracy z Komendą Stołeczną Policji, potrafią skutecznie weryfikować autentyczność przedstawianych dokumentów.
Zdjęcie: Marek Szałajski
Od 2022 roku do Laboratorium Kryminalistycznego KSP wpłynęło 381 fałszywych praw jazdy, których autentyczność została podważona podczas kontroli drogowych lub w procesie wymiany na polskie dokumenty. Warto zaznaczyć, że jest to wyraźny wzrost w porównaniu do wcześniejszych lat. Zjawisko to może świadczyć zarówno o nasileniu procederu fałszowania i używania fałszywych dokumentów, jak i o rosnącej skuteczności organów kontrolnych w jego wykrywaniu. Nielegalne użycie fałszywych dokumentów niesie za sobą poważne konsekwencje – zarówno dla osób usiłujących je wykorzystać, jak i dla szeroko rozumianego bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Wprowadzenie takich dokumentów do obiegu mogłoby prowadzić do sytuacji, w których osoby nieposiadające faktycznych uprawnień uczestniczą w ruchu drogowym, co zagraża innym uczestnikom. Dlatego też władze stale inwestują w rozwój kompetencji funkcjonariuszy oraz urzędników, a także w nowoczesne technologie wspierające wykrywanie fałszerstw. Doświadczenia zdobyte w ramach realizowanych przedsięwzięć dowodzą, że skuteczna weryfikacja dokumentów wymaga nie tylko odpowiedniego sprzętu, ale również interdyscyplinarnej współpracy między służbami i instytucjami. W obecnych realiach migracyjnych kontrola dokumentów podróży, pobytowych i uprawniających do kierowania pojazdami staje się kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa publicznego nie tylko na granicach, lecz także w codziennym funkcjonowaniu administracji publicznej i instytucji finansowych.
