Zdarzenia drogowe - opinie i porady ratowników medycznych

09.10.2021 • Konrad Kubat

Na miejscu każdego zdarzenia drogowego, tam gdzie są osoby z obrażeniami ciała, pojawiają się ratownicy medyczni. Podejmują szereg czynności, nie tylko ratujących życie, ale też takich, które mają uśmierzyć ból i pozwalających właściwie zabezpieczyć urazy. Widzą co dzieje się z ludzkim ciałem, a przy tym są w stanie wstępnie ocenić, czy na wystąpienie urazów miały wpływ na przykład: niezapięte pasy bezpieczeństwa. Od ratowników dowiemy się, o czym należy pamiętać i co jest ważne, nie tylko podczas jazdy własnym autem, ale też radiowozem, aby nawet w przypadku wystąpienia nagłego zdarzenia, wiedzieć jak się zachować. Dostaniemy też praktyczne wskazówki, w co wyposażyć samochodową apteczkę, aby okazała się ona jak najbardziej przydatna.

Foto: Marek Szałajski

Naszym rozmówcą jest mgr Tomasz Zaborowski, na co dzień ratownik medyczny w Wojewódzkim Pogotowiu Ratunkowym w Katowicach oraz wykładowca Instytutu Nauk o Zdrowiu w Małopolskiej Uczelni Państwowej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu.

Z jakimi urazami najczęściej spotykasz się w pracy ratownika, w przypadku wystąpienia zdarzeń komunikacyjnych?

Wszystko zależy od samych okoliczności i tzw. mechanizmu urazu. Na etapie wrażeń ogólnych oraz wzrokowej identyfikacji miejsca zdarzenia, uszkodzeń pojazdu, można spodziewać się potencjalnych obrażeń u poszkodowanego. Wpływ na te urazy czy ciężkie uszczerbki na zdrowiu, będzie miała prędkość z jaką poruszał się pojazd w chwili zderzenia z innym uczestnikiem ruchu czy przeszkodą. Ocena uszkodzeń pojazdów pod kątem np. zderzenia w mechanizmie uderzenia bocznego, czołowego, czy dachowania, również pozwala zakładać ryzyko wystąpienia groźnych urazów głowy, odcinka szyjnego kręgosłupa, klatki piersiowej, jamy brzusznej oraz innych ciężkich urazów - często wielonarządowych.

Ile występuje zgłoszeń do wypadków komunikacyjnych względem innych wezwań?

Zależy to w dużej mierze od lokalizacji Stacji Ratownictwa Medycznego, co za tym idzie - obecnej w pobliżu infrastruktury drogowej, głównie pod kątem autostrad i dróg szybkiego ruchu. Na drogach lokalnych, miejskich dochodzi częściej do stłuczek, drobnych kolizji i zdarzeń drogowych. Poważne wypadki komunikacyjne stanowią tutaj promil wszystkich interwencji Zespołów Ratownictwa Medycznego. Zliczając w całość, zarówno poważne kolizje oraz drobne stłuczki, statystycznie myślę, maksymalnie 5% wszystkich interwencji ZRM (mając na uwagę SPR Chorzów tj. obecność krótkiego odcinka autostrady A4, Drogowa Trasa Średnicowa, reszta to drogi miejskie).

 
Foto: Archiwum Tomasza Zaborowskiego

Myślę, że warto zapytać, dlaczego jazda w pasach bezpieczeństwa jest ważna i jakim urazom pozwala zapobiec?

Prawidłowo zapięte pasy bezpieczeństwa pozwalają utrzymać kierowcę lub pasażera na swoim miejscu w chwili zdarzenia drogowego. Ma to szczególne znaczenie przy poruszaniu się z dużą prędkością. Pasy zapobiegają wypadnięciu poszkodowanego na zewnątrz pojazdu przy np. dachowaniu pojazdu, co pozwala uniknąć wielu poważnych, często wielonarządowych urazów. Konsekwencje jazdy w niezapiętych pasach bezpieczeństwa mogą być bardzo poważne, włączając w to zgon poszkodowanego na miejscu zdarzenia bądź w późniejszej opiece w warunkach szpitalnych.

Wielokrotnie spotkałem się ze stwierdzeniem, że wypadek w zapiętych pasach bezpieczeństwa zawsze kończy się połamaniem barków. Czy to prawda?

Na uszkodzenie barków i wszelkiego rodzaju inne uszkodzenia ciała, w trakcie zdarzenia drogowego, ma wpływ wiele czynników. Począwszy od prędkości z jaką porusza się pojazd, na prawidłowym zapięciu pasów kończąc. W zdarzeniach z działaniem małej siły, uszkodzenia ciała będą stosunkowe niewielkie. Im większa prędkość, tym jej gwałtowna utrata będzie powodować groźniejsze urazy i obrażenia. Prawidłowo zapięte pasy, w zdecydowanej większości przypadków, nie powodują uszkodzeń obojczyków, barków i klatki piersiowej. Pozostawiają za to często ślad w postaci zasinienia w miejscu, w którym przechodzą w chwili wypadku. A teraz dobra rada dla samych policjantów na służbie.

Foto: Archiwum Tomasza Zaborowskiego

Na co zwrócić uwagę zapinając pasy bezpieczeństwa, mając jednocześnie na sobie obszerny pas z oporządzeniem lub kamizelkę taktyczną?

Warto zwrócić uwagę na prawidłowo zapięte pasy. Mają zapewnić maksimum bezpieczeństwa - spełniając swoją rolę. Ponadto pas biodrowy musi znajdować się w miejscu do tego przeznaczonym. Nie może uciskać i być ułożony pod pasem taktycznym, czy elementami wyposażenia dodatkowego. To samo dotyczy pasa przechodzącego przez klatkę piersiową.

Poruszymy teraz temat wyposażenia w odpowiednie środki zaopatrzenia medycznego. Co powinno się znaleźć w każdej apteczce samochodowej bądź w motocyklu?

Wyposażenie większości apteczek jest standardowe. Zawierają one wiele środków opatrunkowych tj. gaz, bandaże, opatrunki czy plastry. Warto ocenić, czy ich ilość jest wystarczająca. W razie potrzeby, należy doposażyć się w dodatkowe opatrunki, aby potencjalnie występujące u poszkodowanego rozległe rany czy obfite krwotoki - mogły być skutecznie zaopatrzone. Tańsze apteczki zawierają minimum niezbędnego wyposażenia. Przy wyborze i zakupie apteczki proszę nie sugerować się tylko jej ceną, lecz przede wszystkim zawartością. Te droższe będą zawierały wiele dodatkowych akcesoriów w postaci: nożyczek, maseczek do sztucznego oddychania, czy całych zestawów do prowadzenia RKO. Ponadto dodatkowe opaski uciskowe tzw. stazy taktyczne – również mogą być przydatne i co ważne są tanie. Dodatkowo pomocne są różnego rodzaju akcesoria do usztywnień układu kostno-stawowego. Apteczkę poza chustami trójkątnymi można doposażyć w szyny usztywniające np. typu SAM-SPLINT, czyli lekkie, giętkie, poręczne kawałki sprasowanej folii, która doskonale sprawdza się w występujących złamaniach czy zwichnięciach. Pamiętajmy, że wyposażenie musi być dobrane pod kątem tego, co możemy prawnie przy poszkodowanym wykonać. Musimy również ocenić, jaki mamy poziom umiejętności. Działając w ramach tzw. pierwszej pomocy, nie możemy wychodzić poza jej zakres np. zakładać wkłuć obwodowych, czy podłączać kroplówek.

Foto: Archiwum WKS KSP

Policjanci przechodzą szkolenia z pierwszej pomocy, już nawet na kursie podstawowym mają pierwsze takie zajęcia. Sytuacje w służbie bywają jednak dynamiczne. Z perspektywy pracy ratownika, powiedz nam, na czym powinien opierać się najprościej zbudowany algorytm postępowania dla każdego, aby szybko i skutecznie udzielić pomocy? Najprostszy algorytm, nawet dla laika na miejscu zdarzenia samochodowego, to przede wszystkim bezpieczeństwo własne. Dobry ratownik to żywy ratownik. Dlatego:

• Zabezpiecz się w środki ochrony indywidualnej tj. maseczka, rękawiczki jednorazowe nitrylowe.
• Zapewnij bezpieczeństwo miejsca zdarzenia i poszkodowanych.
• Oceń czy możesz bezpiecznie udzielić pomocy. Czy nie istnieje ryzyko wystąpienia innego zagrożenia?
• Nie działaj w miejscu niebezpiecznym!
• Staraj się ocenić, ile osób potrzebuje pomocy.
• Pamiętaj - jedna osoba poszkodowana to jeden Zespół Ratownictwa Medycznego.
• Jeżeli nie jesteś w stanie pomóc samodzielnie, staraj się zaangażować dodatkowe osoby.
• Oceń dostępność na miejscu sił i środków. • Zadzwoń po służby ratunkowe podając powyższe informacje.
• Słuchaj się poleceń i odpowiadaj na pytania zadawane przez dyspozytora/operatora.
• Traktuj pacjenta jako urazowego i staraj się ograniczać jego ruchy aby zminimalizować ryzyko dodatkowych urazów. Wyjątkiem będą sytuacje jak np. nagłe zatrzymanie krążenia.
• Rozpoznaj i szybko ewakuuj poszkodowanego z pojazdu i rozpocznij resuscytację krążeniowo – oddechową (RKO).
• Jeżeli miejsce jest bezpieczne i Ty jesteś zabezpieczony podejdź do poszkodowanego i oceń: stan jego świadomości. Zadaj proste pytanie, przedstaw się, zapytaj o dolegliwości, zadaj bodziec bólowy. Oceń reakcję.
• Jeśli zaistnieje potrzeba to udrożnij drogi oddechowe poprzez wysunięcie żuchwy. I sprawdź, oceń oddech przez 10 sekund – wzrokiem, słuchem, dotykiem.
• Jeżeli pacjent nie jest w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia, miejsce jest bezpieczne – pozostań przy pacjencie do czasu przybycia służb ratunkowych.

Warto wyciągnąć wnioski z powyższego materiału. Polecamy zawsze przejrzeć apteczkę, która powinna znajdować się w każdym radiowozie i uzupełnić jej braki, jeżeli takie wystąpią.