Poradniki

Czy policjant musi się wylegitymować?

07.11.2021 • Agnieszka Arciszewska

Któż z nas nie spotkał się z żądaniem podania swoich danych. Ci, którzy służą „na pierwszej linii frontu”, potrafią słyszeć to nawet kilka razy dziennie. Równie często pada ono przy wykonywaniu wielu innych czynności służbowych. Wymóg okazania legitymacji służbowej pojawia się wcale nie rzadziej. Niestety wśród funkcjonariuszy często pokutuje postawa „nie wiem czy muszę, więc na wszelki wypadek powiem/pokażę”, bądź podejście z cyklu „dla świętego spokoju - niech będzie”. Jest to dla mnie w pewnym sensie zrozumiałe, gdyż mnogość przepisów, ich często zawiła i rozwlekła konstrukcja, a także fakt, że nie znajdują się one tylko w jednym akcie prawnym, powodują, że każdy (szczególnie młody) policjant może poczuć się lekko „zagubiony”. Jednocześnie wszystkim funkcjonariuszom powinno zależeć na wizerunku Polskiej Policji, a nie da się o niego dbać bez realizacji naszych zadań w sposób profesjonalny i zgodny z przepisami prawa. Rzetelna wiedza na temat tego, jakie obowiązki nakładają na nas regulacje zawarte w bieżących normach prawnych, znacząco ułatwi służbową codzienność, dlatego postanowiliśmy ją nieco przybliżyć.


Foto: Marek Szałajski

Przejdźmy zatem do przepisów. Na dole znajdziecie tabelę, w której dość ogólnikowo przedstawiamy podstawowe okoliczności, w jakich jesteśmy zobowiązani podać swoje dane bądź okazać legitymację służbową oraz w jaki sposób należy to uczynić. Dla bardziej czytelnego zobrazowania przyjeliśmy podział przez pryzmat umundurowania funkcjonariusza podejmującego czynności. W tekście poniżej rozwiniemy je nieco bardziej szczegółowo, natomiast po zasady literalnie zgodne z przepisami - odsyłamy do zamieszczonych w przypisach pełnych treści poruszanych fragmentów aktów prawnych, gdyż nigdzie nie jest to dokładniej określone, niż właśnie tam.

Pierwszym dokumentem, z którym powinniśmy się zapoznać, jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 roku w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz.U. 2020 poz. 192) 1 – zwane dalej „Rozporządzeniem Rady Ministrów”. § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia stanowi, że Policjant, który przystępuje do czynności służbowych związanych z wykonywaniem uprawnień określonych w § 1 pkt 1, 3, 6 i 7 rozporządzenia, podaje swój stopień, imię i nazwisko, w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych. Ponadto podaje przyczynę podjęcia czyności służbowych, a dodatkowo, na żądanie osoby, wobec której jest prowadzona czynność, podaje podstawę prawną podjęcia tej czynności. Tu nie ma znaczenia, czy funkcjonariusz wykonuje swoje obowiązki w umundurowaniu służbowym, czy też w ubraniu cywilnym - obligatoryjnie dane te musimy podać. Pamiętajmy natomiast, że ciąży na nas taki obowiązek - jedynie w stosunku do osoby, wobec której czynności te podejmujemy! Wobec osób postronnych, które są tzw. „obserwatorami”, lub „wtrącają się” się do naszych czynności, obowiązku takiego nie mamy. 
Zatem jakie to czynności? § 1 pkt 1, 3, 6 i 7 rozporządzenia wskazuje, że są to:

  • legitymowanie osób,
  • pobieranie odcisków linii papilarnych/wymazu ze śluzówki policzków od wskazanych w przepisie osób,
  • żądanie niezbędnej pomocy od instytucji państwowych/organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego/przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej,
  • zwracanie się o niezbędną pomoc do innych przedsiębiorców/ organizacji, a w nagłych wypadkach - do każdej osoby.


Przechodząc dalej, zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia są dwie sytuacje, w których stopień, imię i nazwisko podajemy na żądanie osoby, wobec której podejmujemy czynności służbowe. Jest to niezależne od tego, czy wykonujemy je w umundurowaniu służbowym czy nie. Są to sytuacje wskazane w § 1 pkt 8 i 9, czyli te realizowane w ramach:

  • dokonywania sprawdzenia prewencyjnego osób w celu ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie, zdrowie lub mienie, działaniami skutkującymi ww. zagrożeniami, w celu zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym lub w celu znalezienia i odebrania osobom pozbawionym wolności przedmiotów mogących powodować zagrożenie,
  • wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności służbowych w celu realizacji ustawowych zadań Policji, gdy jest to jednocześnie niezbędne do sprawnej realizacji zadań Policji albo uniknięcia zatarcia śladów przy zabezpieczaniu miejsca zdarzenia, lub śladów przestępstwa bądź wykroczenia.

Jak to rozumieć? Chodzi o tzw. sprawdzenia prewencyjne oraz o sytuacje nagłe, pilne, często takie, przy których zwłoka na podanie naszych danych stworzyłaby realne zagrożenie lub znacząco utrudniła prawidłową realizację ww. zadań. Mogą to być na przykład sytuacje, w których osoba postronna, przypadkiem, znalazła się na miejscu zdarzenia i zaciera ślady, a także okoliczności, w których wydajemy osobom polecenia określonego zachowania się, w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia, gdy jest to właśnie niezbędne dla sprawnej realizacji naszych zadań, jak chociażby w trakcie dynamicznych sytuacji podczas zabezpieczeń zgromadzeń, imprez masowych itp. Funkcjonariusz nie musi wówczas takiej osobie podawać swoich danych, żądając by opuściła zabezpieczony teren - chyba, że obywatel tego zażąda.

Konkludując, na podstawie powyższych uregulowań, gdy pełnimy służbę w umundurowaniu służbowym zazwyczaj mamy obowiązek podać swój stopień, imię i nazwisko, w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych - osobie, w stosunku do której podejmujemy czynności, a w przypadku niektórych czynności służbowych - mamy obowiązek podać swoje dane tylko na żądanie takiej osoby. Natomiast gdy pełnimy służbę w ubraniu cywilnym - praktycznie zawsze podajemy swoje dane, chyba, że dotyczy to pilnych, niecierpiących zwłoki zdarzeń, o których wspomniałam wyżej.

Przechodząc dalej do obowiązku okazania legitymacji służbowej, podkreślenia wymaga fakt, że ww. Rozporządzenie Rady Ministrów nie przewiduje, podczas wykonywania wskazanych w nim czynności, obowiązku okazywania jej przez umundurowaego funkcjonariusza. Zatem skoro nic nas do tego nie obliguje - powinności takiej nie mamy. Reguluje ono natomiast zakres, w jakim okazuje ją bezwarunkowo policjant nieumundurowany. W § 2 ust. 2 w/w rozporządzenia Rady Ministrów wskazano okoliczności, w jakich wystarczające jest jedynie jej okazanie. Są to dokładnie te same, wyżej już przywoływane sytuacje, w których zobowiązani jesteśmy, przystępując do czynności podać również swój stopień, imię i nazwisko (czyli te wskazane w § 1 pkt 1, 3, 6 i 7 RRM). Ponadto w przypadku żądania osoby, wobec której podjęto wykonywanie tych uprawnień, funkcjonariusz pełniący służbę w ubraniu cywilnym zobligowany jest okazać legitymację w sposób umożliwiający odnotowanie danych w niej zawartych. Przepis ten zawiera jednakże zastrzeżenie w postaci realizacji uprawnień, o których mowa w art. 61 Ustawy o Policji - wtedy okazujemy ją już bez żądania. Skomplikowane? Zaraz rozwinę. Art. 61 ust. 1 Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U.1990 Nr 30 poz. 179) - zwanej dalej Ustawą o Policji - również nakłada na nieumundurowanego funkcjonariusza Policji obowiązek okazania legitymacji służbowej. Czym się różni od przed chwilą poruszanego § 2 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów? Właśnie formą, w jakiej okazanie legitymacji ma nastąpić. We wskazanych niżej przypadkach legitymację od razu, nie czekając na żądanie, okazać musimy w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał legitymację, oraz nazwisko policjanta. Mowa tu o sytuacjach wykonywania czynności:

  • dochodzeniowo-śledczych (art. 61 ust. 1);
  • na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego (art. 14 ust. 2);
  • zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw (art. 15 ust. 1 pkt 2);
  • zatrzymywania osób na tzw. „niepowrocie” (art. 15 ust. 1 pkt 2a);
  • zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia (art. 15 ust. 1 pkt 3);
  • pobierania od wskazanego w przepisach katalogu osób i zwłok odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków (art. 15 ust. 1 pkt 3a i 3b);
  • przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw (art. 15 ust. 1 pkt 4);
  • obserwowania i rejestrowania obrazu z pomieszczeń dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, policyjnych izb dziecka, pokoi przejściowych oraz tymczasowych pomieszczeń przejściowych (art. 15 ust. 1 pkt 4a).

​Natomiast ust. 2 ww. przepisu wskazuje, że przy wykonywaniu innych czynności administracyjno-porządkowych - nieumundurowany policjant winien jest okazać legitymację służbową lub znak identyfikacyjny w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie zawartych na nich danych, jedynie na żądanie obywatela. Zatem po pierwsze - musi nastąpić żądanie jej okazania, a po drugie - wcale nie musi być to legitymacja służbowa - wystarczające jest okazanie znaku identyfikacyjnego, czyli tzw. „blachy”. 

Kolejnym aktem, który porusza analizowaną kwestię jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. 2019 poz. 2141)3 – dalej zwanego „Rozporządzeniem MSWiA”. Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, po zatrzymaniu pojazdu, niezależnie od umundurowania, jesteśmy zobligowani podać kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, a ponadto policjant umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu. Z kolei policjant nieumundurowany okazuje ją bez wezwania. Legitymację służbową, w każdej z tych okoliczności, okazujemy w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.

Powyższy obowiązek nie ma jednakże miejsca gdy zatrzymujemy pojazd:

  • w wyniku prowadzonych działań pościgowych,
  • co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa,
  • jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się z nim osoby, które popełniły przestępstwo.
     

Poprzestać na podaniu jedynie przyczyny zatrzymania pojazdu, nie podając ani swoich danych, ani nie okazując legitymacji, możemy, gdy jako umundurowani funkcjonariusze prowadzimy zorganizowane działania kontrolne, np. choćby w ramach tzw. „trzeźwych poranków”. Wtedy jednakże w przypadku żądania osoby kontrolowanej - legitymację okazujemy, o czym mówi § 4 ust. 5 Rozporządzenia MSWiA.

Dla kompletnego zobrazowania tego tematu, nie sposób nie wrócić jeszcze na chwilę do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów. Warto zauważyć, że w przepisie § 1 RRM katalog czynności służbowych zawarty został w pkt od 1 do 9, natomiast w § 2 RRM – tym, który nakłada na nas w określonych okolicznościach obowiązek podania danych bądź okazania legitymacji - mowa jest tylko o czynnościach wskazanych w pięciu z dziewięciu punktów, z pominięciem czynności opisanych w pkt 2 (zatrzymywanie określonych osób), 4 (pobieranie odcisków linii papilarnych / materiału biologicznego ze zwłok ludzkich) oraz 5 (obserwacja i rejestracja obrazu i dźwięku we wskazanych okolicznościach). Ustawa o Policji doprecyzowuje te obowiązki, natomiast w zakresie postępowania ze zwłokami ludzkimi robi to w sposób można powiedzieć dość nietypowy. Mianowicie wskazuje, że nieumundurowany policjant, wykonując czynności polegające na „pobieraniu odcisków linii papilarnych lub materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości” (art. 15 ust. 1 pkt 3b ustawy) jest obowiązany do okazania legitymacji służbowej „w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał legitymację, oraz nazwisko policjanta” (art. 61 ust. 1 ustawy). Należy jednak odrzucać interpretacje przepisów, które prowadzą do wniosków pozbawiających dany imperatyw sensu. Wydaje się więc, że powinniśmy przyjąć, iż intencją ustawodawcy było, aby w sytuacji wskazanej w art. 15 ust. 1 pkt 3b nieumundurowany policjant był zobowiązany do okazania legitymacji służbowej osobie sprawującej pieczę nad zwłokami ludzkimi, z których pobierane będą odciski linii papilarnych lub materiał biologiczny w związku z policyjnymi czynnościami służbowymi, a nie stricte denatowi. 

Jak widać na powyższych przykładach zdecydowaną większość stanowią rozwiązania, zgodnie z którymi umundurowany policjant nie ma obowiązku okazania legitymacji służbowej, a jedynie obowiązek podania swoich danych. Prawdopodobnie dlatego, że noszenie przez policjanta umundurowania (oczywiście odpowiadającego określonemu w przepisach wzorcowi) powinno być wystarczającym dowodem dla osoby, wobec której realizowana jest policyjna czynność służbowa, że ma do czynienia z policjantem, a z drugiej strony – w niektórych okolicznościach policjant dla bezpieczeństwa (własnego i osób trzecich) i skuteczności przeprowadzenia czynności służbowych nie powinien być zajęty sięganiem po legitymację służbową. Mimo wszystko co jakiś czas, szczególnie po różnego rodzaju głośnych medialnie akcjach policyjnych, pojawiają się głosy nawołujące do ujednolicenia zasad „legitymowania się” funkcjonariuszy. Uzasadnione czy też nie – pozostawiam to Waszej ocenie.

Zawsze powinniśmy pamiętać, że każda sytuacja jest indywidualna, i to funkcjonariusz będący na miejscu dokonuje jej analizy i oceny. Jeśli uznamy, że podanie naszych danych bądź okazanie legitymacji służbowej nawet wtedy, gdy w świetle przepisów prawa nie jest to naszym obowiązkiem - w jakikolwiek sposób nam pomoże - może warto to rozważyć. 

Akty prawne:

I. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 lutego 2020 roku w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz.U. 2020 poz. 192).

§ 1. Rozporządzenie określa sposób postępowania oraz wzory dokumentów stosowanych przy wykonywaniu przez policjantów następujących uprawnień:

1) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości;
2) zatrzymywania osób:
a) pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie nie powróciły do niego,
b) stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;
3) pobierania od osób:
a) o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków w celu identyfikacji tych osób, jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe, b) po uzyskaniu od nich zgody, wymazu ze śluzówki policzków w celu identyfikacji osób zaginionych lub zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości,
c) odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków w celu identyfikacji lub wykrywania sprawców przestępstw;
4) pobierania odcisków linii papilarnych lub materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości;
5) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych:
a) obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porządkowych podejmowanych na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, zwanej dalej „ustawą” – także i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom,
b) obrazu lub dźwięku w trakcie interwencji w miejscach innych niż publiczne, podczas prowadzenia działań kontrterrorystycznych oraz wspierania działań jednostek organizacyjnych Policji przez służbę kontrterrorystyczną w warunkach szczególnego zagrożenia lub wymagających użycia specjalistycznych sił i środków oraz specjalistycznej taktyki działań, a także w policyjnych środkach transportu oraz sposób przechowywania, odtwarzania i kopiowania zapisów obrazu i dźwięku;
6) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej;
7) zwracania się o niezbędną pomoc do innych przedsiębiorców i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;
8) dokonywania sprawdzenia prewencyjnego w celu ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie lub zdrowie osób lub mienie lub w celu ochrony przed nieuprawnionymi działaniami skutkującymi zagrożeniem życia lub zdrowia lub bezpieczeństwa i porządku publicznego lub:
a) zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym - osób w związku z ich dostępem na teren obiektów lub obszarów ochranianych przez Policję lub w związku z zabezpieczeniem przez Policję imprez masowych lub zgromadzeń, bagaży lub przedmiotów posiadanych przez te osoby, a także środków transportu lądowego, powietrznego lub wodnego lub pojazdów, którymi się poruszają w związku z dostępem do tych obiektów lub obszarów,
b) znalezienia i odebrania przedmiotów, których użycie ze względu na ich właściwości może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia lub bezpieczeństwa przeprowadzonych czynności osób: 
– doprowadzanych przez Policję na polecenie lub zarządzenie uprawnionego organu lub w związku z realizacją czynności określonych przepisami prawa lub osób w stanie nietrzeźwości doprowadzanych przez Policję w celu wytrzeźwienia do siedziby jednostki organizacyjnej Policji lub innego miejsca określonego przepisami prawa lub wskazanego przez uprawniony organ, na polecenie lub zarządzenie którego dokonuje się doprowadzenia, w tym osób doprowadzanych umieszczonych w jednostkach organizacyjnych Policji w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia,
– zatrzymywanych w przypadkach określonych w pkt 2, osób zatrzymanych, przyjmowanych do jednostek organizacyjnych Policji do pomieszczeń dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoi przejściowych, tymczasowych pomieszczeń przejściowych lub policyjnych izb dziecka lub umieszczanych w tych pomieszczeniach, – pozbawionych wolności, w tym przebywających w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, policyjnych izbach dziecka lub innych ośrodkach dla nieletnich, a także osób skazanych lub tymczasowo aresztowanych przekazywanych na podstawie umów międzynarodowych, podczas wykonywania w stosunku do tych osób przez Policję, na polecenie sądu lub prokuratora, czynności polegających na przemieszczaniu tych osób w związku z wykonywaniem czynności procesowych lub innych czynności określonych przez sąd lub prokuratora;
9) wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności określonych w art. 15 ust. 1 pkt 1–5 lub 9 ustawy lub wykonywania innych czynności służbowych podejmowanych w zakresie i w celu realizacji ustawowych zadań Policji lub w granicach niezbędnych do ochrony przed zatarciem śladów przy zabezpieczaniu miejsca zdarzenia lub w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia, gdy jest to niezbędne do sprawnej realizacji zadań Policji albo uniknięcia zatarcia śladów przestępstwa lub wykroczenia.

§ 2.1. Policjant, który przystępuje do czynności służbowych związanych z wykonywaniem uprawnień określonych w § 1 pkt 1, 3, 6 i 7, podaje swój stopień, imię i nazwisko, w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych, przyczynę podjęcia czynności służbowych, a na żądanie osoby, wobec której jest prowadzona czynność, podaje podstawę prawną pod-jęcia tej czynności.
2. Policjant nieumundurowany przy wykonywaniu uprawnień, o których mowa w ust. 1, innych niż określone w art. 61 ustawy, okazuje legitymację służbową, a na żądanie osoby, wobec której podjęto wykonywanie tych uprawnień, okazuje ją w sposób umożliwiający odnotowanie danych w niej zawartych.
3. W przypadku realizacji czynności służbowych, o których mowa w § 1 pkt 8 i 9, podanie informacji wskazanych w ust. 1 następuje na żądanie osoby, wobec której czynność służbowa jest realizowana.

II. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. 1990 Nr 30 poz. 179)

Art. 14. 1. W granicach swych zadań Policja wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe w celu:
1) rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw, przestępstw skarbowych i wykroczeń;
2) poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, zwanych dalej „osobami poszukiwanymi”;
3) poszukiwania osób, które na skutek wystąpienia zdarzenia uniemożliwiającego ustalenie miejsca ich pobytu należy odnaleźć w celu zapewnienia ochrony ich życia, zdrowia lub wolności, zwanych dalej „osobami zaginionymi”.
2. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach.

Art. 15. 1. Policjanci wykonując czynności, o których mowa w art. 14, mają prawo:
1) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości;
2) zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;
2a) zatrzymywania osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie nie powróciły do niego;
3) zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia;
3a) pobierania od osób odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków:
a) w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego oraz ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz.U.z2021r. poz. 1638),
b) w celu identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość, jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe,
c) za ich zgodą – w celu identyfikacji osób zaginionych lub zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości,
d) w celu identyfikacji lub wykrywania sprawców przestępstw – na zasadach określonych w niniejszej ustawie;
3b) pobierania odcisków linii papilarnych lub materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości;
4) przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;
4a) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu z pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, policyjnych izb dziecka, pokoi przejściowych oraz tymczasowych pomieszczeń przejściowych;
5) dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego:
a) w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub 
b) w celu znalezienia: – broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów mogących służyć do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub – przedmiotów, których posiadanie jest zabronione, lub mogących stanowić dowód w postępowaniu prowadzonym w związku z realizacją zadań, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1, 2, 3a, 4, 4a, 6 i 7, oraz przepisów innych ustaw określających zadania Policji lub:
– przedmiotów podlegających przepadkowi w przypadku uzasadnionego przypuszczenia posiadania przez osobę broni lub takich przedmiotów lub uzasadnionego przypuszczenia ich użycia do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary – na zasadach i w sposób określony w art. 15d i art. 15e;
5a) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadkczynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porządkowych podejmowanych na podstawie ustawy – także i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom;
5b) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu lub dźwięku w trakcie interwencji w miejscach innych niż publiczne, podczas prowadzenia działań kontrterrorystycznych oraz wspierania działań jednostek organizacyjnych Policji przez służbę kontrterrorystyczną w warunkach szczególnego zagrożenia lub wymagających użycia specjalistycznych sił i środków oraz specjalistycznej taktyki działań, a także w policyjnych środkach transportu;
6) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i przedsiębiorcy są obowiązani, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy, w zakresie obowiązujących przepisów prawa;
7) zwracania się o niezbędną pomoc do innych przedsiębiorców i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;
8) (uchylony)
9) dokonywania sprawdzenia prewencyjnego w celu ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie lub zdrowie osób lub mienie lub w celu ochrony przed nieuprawnionymi działaniami skutkującymi zagrożeniem życia lub zdrowia lub bezpieczeństwa i porządku publicznego lub:
a) zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym – osób w związku z ich dostępem na teren obiektów lub obszarów ochranianych przez Policję lub w związku z zabezpieczeniem przez Policję imprez masowych lub zgromadzeń, bagaży lub przedmiotów posiadanych przez te osoby, a także środków transportu lądowego, powietrznego lub wodnego lub pojazdów, którymi się poruszają w związku z dostępem do tych obiektów lub obszarów,
b) znalezienia i odebrania przedmiotów, których użycie ze względu na ich właściwości może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia lub bezpieczeństwa przeprowadzonych czynności osób:
– doprowadzanych przez Policję na polecenie lub zarządzenie uprawnionego organu lub w związku z realizacją czynności określonych przepisami prawa lub osób w stanie nietrzeźwości doprowadzanych przez Policję w celu wytrzeźwienia do siedziby jednostki organizacyjnej Policji lub innego miejsca określonego przepisami prawa lub wskazanego przez uprawniony organ, na polecenie lub zarządzenie którego dokonuje się doprowadzenia, w tym osób doprowadzanych umieszczonych w jednostkach organizacyjnych Policji w pomieszczeniach dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia,
– zatrzymywanych w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2–3, osób zatrzymanych, przyjmowanych do jednostek organizacyjnych Policji do pomieszczeń dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, pokoi przejściowych, tymczasowych pomieszczeń przejściowych lub policyjnych izb dziecka lub umieszczanych w tych pomieszczeniach,
– pozbawionych wolności, w tym przebywających w zakładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, policyjnych izbach dziecka lub innych ośrodkach dla nieletnich, a także osób skazanych lub tymczasowo aresztowanych przekazywanych na podstawie umów międzynarodowych, podczas wykonywania w stosunku do tych osób przez Policję, na polecenie sądu lub prokuratora, czynności polegających na przemieszczaniu tych osób w związku z wykonywaniem czynności procesowych lub innych czynności określonych przez sąd lub prokuratora;
10) wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności określonych w pkt 1–5 lub 9 lub wykonywania innych czynności służbowych podejmowanych w zakresie i w celu realizacji ustawowych zadań Policji lub w granicach niezbędnych do ochrony przed zatarciem śladów przy zabezpieczaniu miejsca zdarzenia lub w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia, gdy jest to nie-zbędne do sprawnej realizacji zadań Policji albo uniknięcia zatarcia śladów przestępstwa lub wykroczenia

Art. 60 1. Policjant w czasie służby jest obowiązany do noszenia przepisowego munduru i wyposażenia.
2. Komendant Główny Policji określa przypadki, w których policjant w czasie wykonywania obowiązków służbowych nie ma obowiązku noszenia munduru.

Art. 61. 1. W przypadkach przewidzianych w art. 60 ust. 2 policjant, wykonując czynności dochodzeniowo-śledcze, a także czynności określone w art. 14 ust. 2 i art. 15 ust. 1 pkt 2 – 4, obowiązany jest okazać legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał legitymację, oraz nazwisko policjanta.
2. Przy wykonywaniu innych czynności administracyjno-porządkowych nieumundurowany policjant obowiązany jest na żądanie obywatela okazać legitymację służbową lub znak identyfikacyjny w sposób określony w ust. 1.

III. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. 2019 poz. 2141)

§ 4.1. Policjant, po zatrzymaniu pojazdu, podaje kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, a ponadto:
1) policjant umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu;
2) policjant nieumundurowany okazuje legitymację służbową bez wezwania.
2. Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.
3. Przystępując do czynności kontrolnych, policjant może wydać polecenie unieruchomienia silnika pojazdu.
4. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie zatrzymania pojazdu:
1) w wyniku prowadzonych działań pościgowych;
2) co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa;
3) jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo.

5. Podczas prowadzonych przez umundurowanych policjantów zorganizowanych działań kontrolnych ukierunkowanych na poddanie jak największej liczby kierujących pojazdami badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu, przeprowadzanego przy użyciu urządzeń elektronicznych, lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu, przeprowadzanego przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, policjant, który zatrzymał pojazd, poprzestaje na podaniu przyczyny zatrzymania. Przepis ust. 1 pkt 1 stosuje się.