Policyjne czynności z osobami niedowidzącymi

08.02.2022 • Monika Nawrat

W naszym materiale chcemy zaprezentować jak najwięcej wskazówek, które policjantom i policjantkom pomogą w czynnościach służbowych i nie tylko. Zauważmy, że spotykane przez nas osoby niedowidzące wyglądają i zachowują się normalnie, jak osoby zdrowe. Na pierwszy rzut oka nie zauważamy żadnych różnic. Jednak problem zaczyna mieć miejsce w chwili, kiedy widzimy człowieka błądzącego wzrokiem np. przed schodami w metrze czy na przejściu dla pieszych.

W Polsce żyje wiele osób z dysfunkcją wzroku, w tym są osoby całkowicie niewidome. Pomimo rozwoju medycyny, dysfunkcje wzroku są coraz poważniejszym problem krajów wysokorozwiniętych. Liczba osób cierpiących na poważne wady wzroku stale rośnie. Możemy wyróżnić osoby niewidome oraz osoby niedowidzące. Różnica między nimi jest znacząca. Osoby niewidome, na skutek choroby lub wypadku utraciły całkowicie wzrok. Nie posiadają zdolności zapamiętywania obrazu, ponieważ nigdy nie widziały i nie potrafią wyobrazić sobie danych rzeczy. Natomiast osoby niedowidzące charakteryzują się ograniczonym lub zaburzonym widzeniem. Ta wada nie może być odpowiednio skorygowana chirurgicznie. Może dotknąć ludzi w każdym wieku, w odróżnieniu do ludzi niewidomych, niedowidzący sprawniej dostrzegają przedmioty i szybciej potrafią sobie wyobrażać przeszkody, które spotykają w codziennym życiu. Osoby niepełnosprawne również odwiedzają komendy, nie tylko w przypadku otrzymania wezwania na przesłuchanie, występują również w charakterze obwinionego lub podejrzanego. Ponadto osoby z niepełnosprawnością pracują też w jednostkach policji. Dlatego spotkaliśmy się z Anną Dąbrowską, aby przekazała nam dobre praktyki, przydatne w kontaktach z takimi osobami.

Foto: Monika Nawrat

W październiku ubiegłego roku w Piasecznie odbyły się warsztaty dla oficerów prasowych garnizonu stołecznego. Miały one na celu przećwiczyć sytuacje, w których policjanci mają lub mogą mieć do czynienia z osobami niedowidzącymi. Anna Dąbrowska prowadziła to szkolenie. Zademonstrowała specjalne okulary, symulujące choroby oczu. Funkcjonariusze, którzy je zakładali, mogli wyobrazić sobie, jaki obraz widzą osoby z dysfunkcjami wzroku. Oprócz przedstawienia sprzętu, policjanci odgrywali scenki, które przedstawiały sytuacje, z którymi trzeba się zmierzyć w czasie wykonywanych czynności. Było to głównie: prowadzenie osoby zatrzymanej, pomoc przy podpisywaniu dokumentacji służbowej. Anna Dąbrowska, w czasie naszej rozmowy, przedstawiła kilka niezbędnych wskazówek.

ROZMOWA TO PODSTAWA

Wielu z nas, rozmawiając z osobami niewidomymi oraz niedowidzącymi, stara się nie używać słów typu: „widzieć, oglądać patrzeć” - to błąd. Nie unikajmy tych słów, one wzbudzają zaufanie odbiorcy. Zwroty tj. „do widzenia”, „popatrzymy” i np. „podejmiemy decyzję” czy „zobaczymy co da się zrobić”, są jak najbardziej w porządku. Niestosowne będzie zadawanie pytań w stylu: „Pan jest niewidomy?, Nic Pan nie widzi, naprawdę?, Z powodu choroby czy wypadku?” itd. Takie zdania mogą urazić i wzbudzić uczucie zażenowania u odbiorcy. Wtedy nasz rozmówca może poczuć się dyskryminowany. W przypadku osoby niewidomej, należy wypowiedź kierować wprost do niej. Osoby towarzyszącej, partnera, instruktora, nie powinniśmy traktować jako „tłumacza” i zwracać się do niego. Osoby niedowidzące mają wyostrzony obraz wyobraźni i często odczuwają to co dzieje się wokół. Pamiętajmy, że naszym odbiorcom ma być człowiek, do którego się zwracamy.

Foto: Monika Nawrat

SYGNALIZOWANIE SWOJEGO PRZYBYCIA - DAJ ZNAK, ŻE JESTEŚ BLISKO

Przedstaw się, gdy wchodzisz do pomieszczenia, w którym znajduje się osoba niedowidząca (to samo dotyczy osoby niewidomej). Czynności legitymowania mogą przebiec sprawnie i bezproblemowo. Zachowuj spokój, zapytaj się o dokument tożsamości. Często osoby słabowidzące układają rzeczy w tych samych miejscach - to bardzo często pomaga im w życiu codziennym. W przypadku, gdy taka osoba będzie potrzebowała pomocy, na pewno nas o tym poinformuje.

ZAPROPONUJ ZAJĘCIE MIEJSCA

Połóż rękę na oparciu miejsca do siedzenia, nie staraj się siłą posadzić niedowidzącego, niewidomego na krześle. Słownie zasygnalizuj mu, co w danym momencie robisz, np. „Teraz kładę dłoń na miejscu, gdzie Pan/Pani może usiąść, jest bezpiecznie”, „Złapię Panią/Pana za rękę i wskażę miejsce do siedzenia, proszę mi zaufać i czuć się bezpiecznie”.

OŚWIETLENIE POMIESZCZENIA

W przypadku prowadzenia czynności z osobą słabowidzącą zadbaj o odpowiednie oświetlenie. Staraj się nie przesłuchiwać jej wieczorem. Każda osoba niedowidząca bardzo źle widzi po zmierzchu. Każda, bez wyjątku. Ciemny korytarz, schody mogą stanowić duży problem. W przypadku sztucznego oświetlenia pomyśl o dodatkowej lampce, może okazać się dodatkowym wsparciem.

PODPISYWANIE DOKUMENTÓW

W przypadku podpisywania dokumentacji, opisuj słownie każdą czynność np. „teraz wypisuję Panu mandat”, a wręczając dokument dotknij kartką jego dłoni. W przypadku podpisania dokumentu, nakieruj jego dłoń, w której trzyma długopis, na miejsce, w którym ma złożyć podpis. Pamiętaj o odczytywaniu treści dokumentacji, odbiorca musi wiedzieć co ewentualnie będzie podpisywać. Zaleca się drukowanie załączników i innej dokumentacji czcionką o rozmiarze: 14. Słabowidzący korzystają z gazet drukowanych czcionką 14, należy do nich m.in. dwumiesięcznik: „Pochodnia”.

Nasza rozmówczyni opowiedziała nam, że sama była w sytuacji, która wymagała od niej przyjścia do jednej z jednostek policji Warszawie, a było to na Śródmieściu. Była mile zaskoczona, policjantka wiedziała o dysfunkcji świadka i miała wydrukowane dokumenty „czternastką”. Oświadczyła nam, że została potraktowana naprawdę profesjonalnie i czuła się bezpiecznie, cyt.: „Uważam, że pomocna byłaby specjalna nakładka tj. taka, którą stosuje się np. w bankach. Jest ona wyraźna, a jej kształt pozwala na wykonanie prawidłowego podpisu w określonym obszarze. Jeśli policjant/ka nie ma takiej nakładki, to umieszczenie w tym miejscu kolorowych, najlepiej kontrastowych karteczek, również będzie widoczne i pomocne.

UDZIELANIE WSKAZÓWEK

Pamiętaj, że prawidłowe udzielanie wskazówek jest bardzo ważne. Nie używaj następujących zwrotów do osoby niedowidzącej: „Trzeba pójść tam, niedaleko drogerii” - to nic nie pomoże, a osoba niepełnosprawna może
poczuć się niekomfortowo. Dobrym rozwiązaniem będzie: „Należy iść około 50 metrów prosto, po czym skręcić w prawo i tam znajduje się miejsce, do którego chcesz iść”.

POMAGANIE W PRZEMIESZCZANIU SIĘ

W przypadku przemieszczania się, trzymaj osobę pod rękę. Spowoduje to, że potrzebujący będzie czuł się bezpiecznie. Prowadząc - sygnalizuj, gdzie idziecie i czy przed Wami znajduje się jakaś przeszkoda. Jednocześnie staraj się go/ją wyprzedzać, zwalniając nieco podczas wchodzenia lub schodzenia z krawężnika lub korzystając ze schodów. Nigdy nie zostawiaj takiej osoby bez informacji, że oddalisz się od niej. Na bieżąco opowiadaj co stoi przed nim/nią oraz czy znajdują się jakieś przeszkody. W przypadku wezwania do jednostki Policji, należy zejść po nią, przedstawić się i w przypadku wystąpienia przeszkód np. windy czy schodów, wziąć pod rękę i przyprowadzić w docelowe miejsce. Po wykonaniu czynności należy taką osobę odprowadzić do wyjścia. To samo dotyczy korzystania z toalet. Należy najpierw zapytać osobę słabowidzącą, czy potrzebuje naszej pomocy. Jeśli prowadzimy ją przez korytarz, mówiąc gdzie w danej chwili się znajdujemy, w toalecie opisujemy pomieszczenie np. „po lewej stronie znajduje się umywalka, natomiast przed Panią/Panem drzwi do toalety”. Staramy się czynności wykonywać w sposób dyskretny, aby potrzebująca/y nie krępowali się.

Mamy nadzieję, że chociaż częściowo pomogliśmy zaprezentować sytuacje, które mogą nas spotkać w służbie, jak i w codziennym życiu. Rozpoznanie osoby niewidomej lub słabowidzącej na ulicy, pomoc w odczytywaniu dźwięków, zapachów, dotyku, to drogocenne zachowania dla osób z wadami wzroku. Pamiętając o tych podstawowych uczynkach, możemy sprawić wiele radości i wzbudzić zaufanie. A w naszej pracy nie ma nic ważniejszego niż zaufanie.

SKRÓT POSTĘPOWANIA WOBEC OSÓB NIEDOWIDZĄCYCH I NIEWIDOMYCH:

1. ROZMOWA - zawsze najpierw zapytaj, czy dana osoba potrzebuje pomocy.
2. NIE OBRAŻAJ SIĘ - reakcje są różne. Pamiętaj, że każdy ma prawo do decydowania o sobie.
3. SYGNALIZUJ SWOJE PRZYBYCIE - rozmową określ, gdzie się znajdujesz.
4. NIE DOTYKAJ - zanim uprzedzisz, nie trzymaj za rękę wbrew woli.
5. KIERUJ SŁOWA BEZPOŚREDNIO DO ROZMÓWCY - nie przekazuj im informacji przez osoby, które stoją obok np. przewodnika.
6. JEŚLI SIĘ ODDALASZ - powiedz o tym w odpowiednim momencie.
7. W PRZYPADKU STAWIENIA SIĘ W JEDNOSTCE - zejdź po nią/niego przedstaw się i opisz jego położenie, pomóż wejść na schody.
8. NA BIEŻĄCO OPISUJ PRZESTRZEŃ - informuj na co powinna/powinien zwrócić uwagę, na jakie obiekty i przedmioty, które znajdują się na ich drodze.
9. ZADBAJ O OŚWIETLENIE - szczególnie pomieszczenia, w którym będą podpisywane dokumenty, unikaj prowadzenia w ciemnych korytarzach, klatkach schodowych.
10. WSKAŻ MIEJSCE PODPISU - nakieruj na miejsce, możesz posłużyć się specjalną nakładką, w miarę możliwości zastosuj czcionkę o rozmiarze 14.

Anna Dąbrowska - aktywnie działa na rzecz osób tracących wzrok i słabowidzacych. Współorganizuje konferencje i sympozja dotyczące chorób oczu. Jest wieloletnim pracownikiem Polskiego Związku Niewidomych, gdzie kilka lat temu współtworzyła interaktywną wystawę o nazwie: „Laboratorium Ciemności”. Była ona kierowana do dzieci i młodzieży, miała na celu przybliżyć problemy osób z dysfunkcją wzroku.