Patotreści, to się w głowie nie mieści

12.07.2023 • Karina Pohoska

W dzisiejszych czasach coraz młodsze dzieci mają dostęp do technologii cyfrowych, a co za tym idzie, łatwo wpadają w szpony różnych treści, inaczej PATOTREŚCI. Czasem natrafiają na nie przez przypadek, a czasem z polecenia czy za namową rówieśników. Niestety, jak się okazuje, nie tylko najmłodsi są podatni na negatywne wpływy z sieci. Niczym nieograniczony dostęp do niej, to korzyści i morze możliwości, ale też bezkresna otchłań, czasem bez powrotu, nawet dla dorosłych.

Zdjęcie: Image by Freepik

Jeszcze parę lat temu nikomu do głowy by nie przyszło, że przyjdzie nam się zmierzyć z tworami typu fake news, deepfake, patostreamy czy internetowe trendy i wyzwania. Mimo tego, że rodzice instalują filtry rodzicielskie, wprowadzają różne zasady czy limity, nie zawsze zdają one egzamin, a szkodliwe treści i tak w końcu ujrzą światło dzienne. To, co my, dorośli, postrzegamy jako złe, nieetyczne, niemoralne itd., dla dzieciaków jest niejednokrotnie zwykłą rozrywką, dobrą zabawą i chęcią popisania się czy zaimponowania komuś. Niektórzy z nich nawet nie zdają sobie sprawy, że to, co widzą na filmikach, czy zdjęciach nie jest na niby, ale dzieje się naprawdę. Problemy pojawiają się z czasem.

Jednym z niebezpieczeństw, jakie niosą ze sobą patotreści, jest fakt, że narażają ludzi na zmierzenie się z trudnymi emocjami, wpływają na nastrój, „dołują” bądź niezdrowo pobudzają oraz wykształcają fałszywe przekonania dotyczące zasad panujących na świecie, w tym relacji międzyludzkich. Po prostu osłabiają w człowieku wszelkie hamulce, dając zielone światło i upust agresji, dewiacjom itp. Niestety demoralizujące transmisje mogą również wzbudzić w młodzieży złudne poczucie tego, że takie zachowania są dobrym źródłem dochodu, popularności i sławy.

CO ZALICZAMY DO PATOTREŚCI?

Wszystko to, co uznawane jest za szkodliwe, wręcz destrukcyjne. To wszystko to, co przekracza jakiekolwiek normy społeczne, prawne, moralne, etyczne i estetyczne.
•Treści, które pokazują przemoc, wszelkie obrażenia fizyczne,a nawet śmierć, np. zdjęcia i filmy ukazujące ofiary wypadków, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt;
•Treści, które pokazują i nawołują do samookaleczeń, samobójstw, zachowań szkodliwych dla zdrowia (np. restrykcyjne diety prowadzące do anoreksji itp.), czy do zażywania niebezpiecznych substancji psychoaktywnych (np. dopalaczy);
•Treści dyskryminujące innych, promujące wrogość, a nawet nienawiść;
•Treści pornograficzne dostępne bez żadnego ostrzeżenia, w tym materiały ukazujące sytuacje związane z przemocą seksualną, nietypowe, pedofilskie, dewiacyjne itp.
•Fake newsy, które mają wzbudzić sensację, zmanipulować i wprowadzić odbiorcę w błąd, w celu osiągnięcia jakichś korzyści, najczęściej finansowych;
•Patostreamy, czyli relacje na żywo, określane jako patologiczne np. libacje alkoholowe, bójki, znęcanie się nad innymi, poniżanie, sadyzm itp.

PATOSTREAMY TO REAL

Patostream (pato - od „patologia”, stream - z ang. „strumień”) - transmisja internetowa na żywo, prowadzona w serwisach internetowych udostępniających wideo strumieniowe (przykładowo w serwisie YouTube), w której trakcie prezentowane są zachowania będące dewiacjami społecznymi, w tym zwłaszcza takie jak: libacje alkoholowe, przemoc domowa lub liczne wulgaryzmy. Kolejne czynności bywają wykonywane w zamian za drobne wpłaty pieniężne dokonywane przez widzów.

Popularność patostreamów da się łatwo wytłumaczyć, jednocześnie nie mogąc zrozumieć postępowania patostreamerów i ich odbiorców. Obie strony mają złudne wyobrażenie, że to jest fajne, podczas gdy tak wcale nie jest. Jednak ludzie lubią, gdy coś się dzieje, gdy jest dobra akcja, a takie właśnie fundują patocelebryci. Oprócz tego, że robienie relacji na żywo oraz oglądanie ich jest najprostszą formą zabicia czasu i nudy, która wkrada się do życia, jest również poczuciem, że posiada się jakąś siłę sprawczą i władzę. Patostreamer myśli „dasz hajs, dostaniesz to, czego chcesz, a jak nie dasz, to nie dostaniesz”, z kolei odbiorcy streamów myślą „jak damy ci hajs, to będziesz tańczył, tak, jak my ci zagramy”. Kolejne wpłaty będą tylko odblokowywać coraz to inne opcje np. od wypicia następnego piwa, poprzez pozbywanie się części ubioru, po znęcanie się nad kimś z rodziny lub nad zwierzęciem. Ludzie mają dosyć patrzenia na reality show typu „Kardashianki”. Chcą zwyczajności, odskoczni od codziennego życia, być może nawet chcą zobaczyć, że ktoś ma gorzej niż oni sami. Najgorsze w tym wszystkim jest to, że niektórzy są w stanie zapłacić naprawdę duże pieniądze za patozachowania online, bo sami nigdy by tego nie zrobili w rzeczywistości. Monetyzacja przemocy w patostreamach przeraża. Jesteście pewni, że wiecie, na co wasi bliscy przeznaczają kieszonkowe lub wypłatę?

RODZICU, OPIEKUNIE, NIE PANIKUJ, ALE DZIAŁAJ

Dzisiejsza młodzież ma dostęp do takich rzeczy, o których niektórym z nas się nawet nie śniło. Dzięki nowoczesnym technologiom nie tylko mogą rozwijać swoje umiejętności, poznawać nowych ludzi i świat, ale także są narażeni na negatywny i demoralizujący wpływ sieci. W dużej mierze to właśnie od nas dorosłych zależy, jak młodzież pokieruje swoim życiem online. Jak to się mówi, każdy wiek rządzi się swoimi prawami, ale nie możemy pozwolić, aby to, co przekracza normy moralne i społeczne, było atrakcją dla dzieciaków, które są przyszłością nie tylko naszego kraju, ale i całego świata. Trzeba uzmysłowić młodym ludziom, że szukanie pomysłów na siebie jest super sprawą, ale nie kosztem czyjegoś zdrowia lub życia.

My dorośli musimy zdać sobie sprawę, że brak uwagi z naszej strony będzie sprawiał, że dzieciaki będą jej szukać gdzieś indziej. Nie możemy zasłaniać się ciężkim dniem w pracy czy brakiem czasu, bo jesteśmy zajęci czymś innym. Co jest ważniejsze od dziecka, które szuka akceptacji i atencji z naszej strony? Nie możemy go odrzucać, zostawiać samemu sobie w ciężkich chwilach. Przecież każdy z nas był kiedyś dzieckiem. Swoją poprawną postawą i zaangażowaniem, możemy w młodym człowieku zbudować obraz tego, co jest dobre, a co nie jest, aby wyrósł na mądrego dorosłego. I tak naprawdę nie chodzi tu o czas, czy naszą sytuację rodzinną oraz finansową, ale o priorytety.

Jeśli już jesteście świadomi, że Wasze dziecko miało do czynienia z patotreściami, nie bójcie się poruszyć z nim tego tematu, ale dobrze przygotujcie się do tej rozmowy. Nie oceniajcie, nie krzyczcie, po prostu zapytajcie, co je skłoniło do oglądania czegoś takiego. Przedstawcie solidne argumenty, poprzyjcie je przykładami. Dajcie dziecku poczucie, że jesteście tu dla niego, gotowi, aby w razie czego pomóc w problemach. Takim podejściem zbudujecie w dziecku zaufanie, będziecie autorytetem. Warto być przyjacielem swojego dziecka, ale nie zapominajcie, że musicie być przede wszystkim świadomymi, obecnymi i zaangażowanymi rodzicami.

Towarzyszcie dziecku online już od najmłodszych lat. Dzisiejsza technologia daje nam morze możliwości w tej kwestii. Strony www, aplikacje czy gry, możecie odpowiednio dopasować do wieku i etapu rozwoju młodego człowieka. Dobrze dobrane treści będą wspierać jego rozwój na każdej płaszczyźnie. Ustalcie z dzieckiem warunki i zasady korzystania z sieci. Wasze nie zawsze musi być na wierzchu. Jeśli trzeba, idźcie na kompromis, ale z zachowaniem zdrowego rozsądku. Przygotujcie odpowiednio sprzęty, z których będzie korzystać dziecko. Na rynku jest obecnie wiele oprogramowań związanych z kontrolą rodzicielską, zaczerpnijcie fachowej porady na ten temat. Pamiętajcie jednak, że żadne rozwiązania techniczne nie dadzą wam 100% gwarancji ochrony przed szkodliwymi treściami. Zwracajcie uwagę na System Klasyfikacji Gier tzw. PEGI. Pomaga on oceniać gry pod kątem treści w nich zawartych, nie odnosi się jednak do umiejętności potencjalnych graczy. Temat patotreści warto poruszyć na zebraniach rodzicielskich w szkole, zwłaszcza jeśli wiecie, że dziecko miało do nich dostęp. Zawsze zgłaszajcie informacje o szkodliwych treściach, również w sieci. Administratorzy stron nie powinni pozostać obojętni na takie zgłoszenia.

Jeśli nie jesteście pewni czy dziecko miało dostęp do patotreści, oto przykłady objawów, które powinny Was zaniepokoić:
•lęk, niepokój, obniżenie poczucia bezpieczeństwa;
•wypaczony obraz rzeczywistości;
•pogorszenie nastroju;
•demoralizacja i zachowania sprzeczne z normami społecznymi;
•znieczulenie na losy ofiar przemocy;
•agresywna postawa wobec innych;
•ryzykowne zachowania i działania antyspołeczne;
•fałszywe poglądy na sferę seksualności.

Rysunki: rawpixel.com on Freepik

PATOTREŚCI A PRAWO

Łatwo można domyślić się, że większość patotreści, które można zobaczyć w sieci, to przestępstwa, czyny zabronione. Coraz częściej dochodzi do tego, że wobec autorów takich materiałów, a także osób, które je współtworzą, podejmowane są odpowiednie środki, aby zostali pociągnięci do odpowiedzialności prawnej. Niestety publikowanie ich nie jest zabronione, nawet jeśli zawiera jakiekolwiek znamiona mówiące o wykroczeniach.

Portale społecznościowe starają się walczyć z tym zjawiskiem, jednak nie jest to łatwe, bo patocelebryci zakładają coraz to nowsze konta, a materiały szybko z nich znikają po zakończeniu transmisji. Wielu patostreamerów czuje się wtedy bezkarnych, jednak czasem znajdzie się ktoś, kto w ten czy inny sposób zarejestrował patostream, który może okazać się cennym materiałem dowodowym podczas śledztwa.

PRZYDATNE STRONY:

• Akademia NASK www.akademia.nask.pl
• Polskie Centrum Programu Safer Internet www.saferinternet.pl
• Kampania „Nie zagub dziecka w sieci” www.gov.pl/niezagubdzieckawsieci
• Dyżurnet.pl www.dyzurnet.pl
• CERT Polska www.cert.pl
• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę www.fdds.pl
• Fundacja Orange www.fundacja.orange.pl
• Strona kampanii „Chroń dziecko w sieci” www.dzieckowsieci.pl
• Fundacja Dbam o Mój Z@sięg www.dbamomojzasieg.com
• System Klasyfikacji Gier (PEGI) www.pegi.info/pl

Wykorzystano materiały:

• https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/kogo-podziwia-twoje-dziecko-w-sieci-uwazaj-na-patotresci
• Poradnika dla rodziców „Szkodliwe treści w internecie. Nie akceptuję, reaguję!” (opracowany wspólnie przez Ministerstwo Cyfryzacji i Akademię NASK w ramach kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”, do pobrania:https://www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci/szkodliwe-tresci-w-internecie-nie-akceptuje-reaguje2) oraz kampanii realizowanej w ramach konkursu (Nie)Bezpieczni w sieci.