Dermatoskopia, co to takiego? Ujawniamy i zabezpieczamy ślady - część 1

17.05.2024 • Paweł Sokalski

Od śladów dermatoskopijnych rozpoczniemy poradnikowy cykl artykułów mających przybliżyć nie tylko bardzo ciekawą tematykę samych śladów, ich rodzajów oraz specyfiki powstawania, ale przede wszystkim ważnego dla procesu karnego aspektu, czyli ujawniania i zabezpieczania śladów kryminalistycznych na miejscach zdarzeń. Będziemy mówić o ich rodzajach, sposobach i technikach samego zabezpieczania, opisywania, a także o wszystkim tym, co ma istotny związek z oględzinami i poprawnym sporządzaniem protokołu tej czynności. Przybliżymy również kwestię stosowania różnego rodzaju środków służących ujawnieniu śladów dermatoskopijnych, w tym najbardziej popularnych i rozpowszechnionych proszków. Jako że cykl naszych artykułów ma stanowić także cenne wsparcie i źródło wiedzy dla policjantów realizujących czynności dochodzeniowo-śledcze oraz oględziny (biegli, technicy kryminalistyki), w tej i kolejnych publikacjach nie zabraknie algorytmów czynności niezbędnych w efektywnym ujawnianiu i zabezpieczaniu śladów, a także wskazówek, których źródłem są dotychczasowe doświadczenia związane ze śladami kryminalistycznymi, w tym techników, biegłych i policyjnych dydaktyków.

Zdjęcie: Rochak Shukla on Freepik

WYJAŚNIAMY POJĘCIA

Pod pojęciem „ślady dermatoskopijne” (derma [gr.] – skóra, skopeo [gr.] – oglądam) należy rozumieć wszelkie ślady pochodzące od skóry ludzkiej, umożliwiające identyfikację osoby, która te ślady pozostawiła. Do śladów dermatoskopijnych zaliczają się następujące ich rodzaje:

Odwzorowanie czerwieni wargowej (cheiloskopia).
Zdjęcie: Kamil Daniłowicz (pozostałe do artykułu również wykonane przez tego autora)

Odwzorowanie małżowiny usznej (otoskopia).

• ślady daktyloskopijne (daktylos [gr.] – palec) – ślady w postaci odwzorowań listewek skórnych znajdujących się po wewnętrznej stronie palców rąk; specyficznymi odmianami śladów daktyloskopijnych są ślady cheiroskopijne (cheir [gr.] – dłoń) i podoskopijne (podos [gr.] – stopa), których charakter jest zasadniczo tożsamy ze śladami daktyloskopijnymi, jednak z uwagi na specyficzne części ciała człowieka, od których ślady te pochodzą, zostały one wyróżnione poprzez podane wyżej nazewnictwo. Warto w tym miejscu dokonać właściwego rozróżnienia pomiędzy śladami podoskopijnymi a śladami traseologicznymi, ponieważ ślady z pierwszej kategorii o tyle mogą być do niej zaliczane, o ile odzwierciedlają układ listewek skórnych obecnych na spodzie stopy człowieka (co w praktyce zachodzi niezwykle rzadko) – w innym wypadku powinny być one kwalifikowane jedynie do badań traseologicznych;

• ślady cheiloskopijne (cheilos [gr.] – wargi) – ślady w postaci odwzorowań tzw. czerwieni wargowej;

• ślady otoskopijne (otos [gr.] – ucho) – ślady w postaci odwzorowań małżowiny usznej;

• ślady struktury poletkowej skóry – ślady w postaci odwzorowań specyficznej struktury obecnej w obrębie skóry ludzkiej, pokrywającej ciało człowieka poza obszarami obejmującymi wewnętrzne części dłoni i palców, spody stóp, małżowiny uszne oraz czerwień wargową.

Odwzorowanie linii papilarnych (daktyloskopia).

RELACJE MIĘDZY ŚLADAMI

Odrębnym zagadnieniem pozostaje kwestia relacji zachodzącej pomiędzy śladami dermatoskopijnymi a śladami gantiskopijnymi (ganti [gr.] – rękawiczka), tj. śladami rękawiczek. Podobny charakter mechanizmu powstania jednych i drugich odwzorowań, zbliżone metody ich ujawniania i zabezpieczania, jak również – w pewnej mierze – prowadzenia badań identyfikacyjnych, nie mogą jednak przesłaniać istotnych różnic pomiędzy tymi dwiema kategoriami śladów. Najistotniejszy w tym kontekście wydaje się fakt, że w przypadku dermatoskopii mamy do czynienia ze śladami umożliwiającymi identyfikację bezpośrednią, czyli wskazanie konkretnej osoby, od której ślad pochodzi, gdy tymczasem gantiskopia umożliwia identyfikację pośrednią, a więc identyfikację rękawiczki (bądź innego elementu ubioru), za której pośrednictwem (po jej procesowym powiązaniu z posiadaczem lub użytkownikiem) można wskazać sprawcę danego czynu.

OGLĘDZINY – JAK OPISUJEMY ŚLADY?

Poprawnie sporządzony protokół oględzin świadczy o jakości pracy uczestników tej czynności, dlatego przytoczone powyżej określenia powinny stanowić bazę pojęciową dla technika kryminalistyki zabezpieczającego ślady dermatoskopijne bądź gantiskopijne, dlatego:

• w przypadku opisywania materiału dowodowego – należy stosować określenie „ślad” bądź „odwzorowanie” (linii papilarnych, czerwieni wargowej, małżowiny usznej, struktury poletkowej skóry, struktury rękawiczki), przy czym w protokole oględzin można ich używać zamiennie. W odniesieniu do obecnie stosowanego wzoru metryczki śladu optymalne jest użycie wyrażenia „ślad w postaci odwzorowania linii papilarnych”,

• w odniesieniu do materiału porównawczego – należy stosować pojęcie „odbitka” (linii papilarnych, czerwieni wargowej, małżowiny usznej, struktury poletkowej skóry), gdy będzie ono dotyczyć klasycznych form jego pobierania (np. w postaci karty daktyloskopijnej), bądź „odwzorowanie”, gdy materiał ten będzie pobierany w sposób niestandardowy (np. poprzez wykonanie odlewów silikonowych).

ŚRODKI I METODY UJAWNIANIA I ZABEZPIECZANIA ŚLADÓW

Przypomnijmy i zwróćmy uwagę na fakt, że ślady dermatoskopijne, należą do najpowszechniej występujących śladów ludzkiej aktywności związanej z popełnianiem przestępstw. Stąd też wynika istnienie zróżnicowanych metod i technik ich ujawniania oraz zabezpieczania. Metody ujawniania śladów dermatoskopijnych możemy podzielić na optyczne, fizyczne, chemiczne i mieszane.

Do pierwszej grupy tj. optycznych – zaliczamy przede wszystkim szczegółowe oględziny miejsc (obiektów, przedmiotów, powierzchni), gdzie i na których spodziewamy się ujawnić ślady, pamiętając o tym, że substancja potowo-tłuszczowa w sprzyjających warunkach może być doskonale widoczna np. na szybach czy szklanych naczyniach. Bardzo dobre efekty daje też zastosowanie światła ukośnie padającego na badaną powierzchnię.

Fizyczne (niekiedy określane również jako mechaniczne) – metody ujawniania śladów opierają się na wykorzystaniu zjawisk fizycznych w procesie ich wizualizacji. Najważniejsze spośród nichjest zjawisko adhezji (łac. adhaesio [przyleganie] – łączenie się ze  sobą powierzchniowych warstw ciał fizycznych). Metody fizyczne w praktyce oznaczają przede wszystkim zastosowanie różnorodnych proszków daktyloskopijnych, a ponadto również zawiesin (np. fiolet krystaliczny, SPR czy tzw. Wet Powder).

Metody chemiczne sprowadzają się do zastosowania odczynników, których składniki wchodzą w reakcję ze składnikami substancji potowo-tłuszczowej lub innych substancji śladotwórczych, dając w efekcie możliwość wizualizacji śladów, często na trudnych (lepkich, zabrudzonych, mokrych, zatłuszczonych) podłożach. Metody chemiczne mogą być stosowane głównie w warunkach laboratoryjnych.

Podczas czynności oględzinowych najczęściej stosowanymi środkami służącymi do ujawniania śladów dermatoskopijnych są proszki daktyloskopijne, które należy stosować z uwzględnieniem czynników związanych głównie z charakterem podłoża, na którym zamierzamy ujawniać ślady.

Najważniejszą zasadą jest dostosowanie barwy proszku do barwy podłoża, tak aby ujawniane ślady – jak najlepiej z nim kontrastowały. Warto również brać pod uwagę właściwości fizyczne proszku i podłoża (np. argentorat sprawdza się na większości twardych i gładkich podłoży, jego użycie nie daje jednak najczęściej dobrych rezultatów na klasycznym papierze). Należy pamiętać, że większość lekkich proszków ma właściwości higroskopijne, mają więc one tendencję do „zbrylania się”, o ile nie są zamknięte w szczelnych pojemnikach. Co do proszków lekkich, to warto również zauważyć, że będą się one lepiej sprawdzały w przypadku ujawniania śladów „starych”. Dzieje się tak ze względu na ich relatywnie mniejszą masę od proszków magnetycznych, skutkującą odpowiednio większym stopniem przyczepności w sytuacji, gdy substancja potowo-tłuszczowa będzie tracić swoje właściwości adhezyjne wraz z upływającym czasem. Bardzo istotne jest, aby bezwzględnie unikać stosowania proszków daktyloskopijnych na powierzchniach mokrych lub zabrudzonych warstwą rdzy, substancjami lepkimi, tłuszczami, smarami itp.

Walizka kryminalistyczna do tworzenia pułapek kryminalistycznych przy użyciu proszków.

Najważniejsze wskazówki dotyczące stosowania najbardziej rozpowszechnionych proszków z uwzględnieniem skonkretyzowanych powierzchni:
• argentorat – szkło, gładka ceramika, powierzchnie metalowe, tworzywa sztuczne,
• sadza angielska – papier, gładka ceramika, powierzchnie metalowe, tworzywa sztuczne,
• proszki magnetyczne – papier, szkło, ceramika, tworzywa sztuczne,
• proszki fluorescencyjne – powierzchnie wielobarwne,
• proszki antystatyczne – powierzchnie metalowe oraz inne potencjalnie naelektryzowane.

Proszki należy nanosić, używając stosownych pędzli daktyloskopijnych. Do pędzli przystosowanych do użycia proszków lekkich należą te wykonane z włosia naturalnego (bobrowego, wiewiórki, puchu marabuta) oraz z włókien sztucznych (np. włókna szklanego). Występują one również w wersjach z pulweryzatorem – znacznie ułatwiającym opylanie dużych powierzchni. Proszki magnetyczne należy natomiast nanosić z użyciem pędzli magnetycznych.

Zestaw pędzli do proszków daktyloskopijnych(od lewej: magnetyczny, dwa syntetyczne, dwa z włosia naturalnego).

Możliwe jest również zastosowanie proszków bez aplikowania ich z użyciem pędzli, np. po wysypaniu na kartkę papieru poprzez przetaczanie warstwy proszku po jej powierzchni. Efektem właściwego zastosowania proszków daktyloskopijnych jest często ujawnienie śladów, które powinny zostać następnie zabezpieczone technicznie przed działaniem czynników zewnętrznych (w tym niepożądaną ingerencją umyślną bądź nieumyślną) i przygotowane do ich przemieszczania. Realizowane jest ono poprzez zabezpieczenie śladu:• wraz z podłożem,
• na folii daktyloskopijnej,
• z użyciem odlewu silikonowego,
• poprzez wykonanie fotografii szczegółowej.

Zabezpieczenie wraz z podłożem polega na umieszczeniu obiektu, na którego powierzchni ślad ujawniono, w stosownym opakowaniu (koperta papierowa, koperta papierowo-foliowa, torebka z tworzywa sztucznego, pudełko kartonowe). Użycie folii daktyloskopijnej sprowadza się do zastosowania jednego z dostępnych rodzajów folii, a więc folii żelatynowej (przezroczystej, białej lub czarnej) lub przezroczystej folii samoprzylepnej (w tym rozciągliwej). Użycie folii jest również związane z zasadą kontrastowości, a więc jej charakter i barwa (lub barwa podłoża, na którą jest naklejana folia samoprzylepna) powinny być dostosowane do barwy użytego proszku. Konieczne jest również zabezpieczenie folii żelatynowych poprzez ochronę ich brzegów przed nieuprawnionym zdejmowaniem nakładki. Wymaga się też połączenia śladu z jego metryczką. Podobnie – co do zasady – przedstawia się użycie masy silikonowej, której stosowanie jest uzasadnione w przypadku podłoży wklęsłych, wypukłych bądź o wielu krzywiznach łuku.

Proces ujawniania śladów proszkiem ferromagnetycznym.

Zabezpieczanie śladu folią daktyloskopijną.

Fotografia szczegółowa śladu również może być traktowana jako forma jego technicznego zabezpieczenia. Muszą to być jednak fotografie na tyle dobre jakościowo, aby tylko na ich podstawie można było przeprowadzić badania identyfikacyjne. W przypadku niektórych odwzorowań dermatoskopijnych np. naniesionych krwią na powierzchnie obiektów, których nie jesteśmy w stanie zabrać z miejsca zdarzenia, może to być jedyna efektywna metoda utrwalenia śladów.

Niemniej istotne od zabezpieczenia technicznego jest zabezpieczenie procesowe, obejmujące sfotografowanie miejsca ujawnienia śladu, a także stosowny opis na jego metryczce i w protokole oględzin, zawierający informację o tym, gdzie i jaki rodzaj śladu ujawniono, jaką metodą tego dokonano, jaki numer mu nadano oraz w jaki sposób technicznie go zabezpieczono.

ALGORYTM CZYNNOŚCI – ISTOTNE ASPEKTY

Nie ma dwóch takich samych zdarzeń i na każdym z nich trzeba na nowo podejmować decyzje w zakresie pracy w miejscu zdarzenia, warto jednak stosować się do zachowania kolejnych czynności, które znacznie ułatwią nam przeprowadzenie ich z zachowaniem proporcji czasu do efektu.

W trakcie ujawniania i zabezpieczania śladów dermatoskopijnych zawsze należy używać rękawiczek oraz środków chroniących drogi oddechowe, oraz ubrań/kombinezonów ochronnych. Pierwszym krokiem jest dokonanie analizy stanu zastanego na miejscu zdarzenia, określając miejsca i przedmioty, których prawdopodobnie dotykał sprawca i ustalenie, które z podłoży mają właściwości fizyczne umożliwiające powstanie na ich powierzchni śladów dermatoskopijnych, a następnie sprawdzenie – czy na miejscu zdarzenia nie znajdują się obiekty lub przedmioty, które należy zabezpieczyć do laboratoryjnych badań wizualizacyjnych z uwagi na przewidywane problemy z ujawnianiem śladów na tzw. trudnych powierzchniach (np. zatłuszczonych czy lepkich), potrzebę przeprowadzenia badań kompleksowych. Ma znaczenie również prawdopodobny „znaczny wiek” śladów bądź ciężar gatunkowy przestępstwa.

Zanim zostanie podjęta próba ujawnienia śladów dermatoskopijnych, to należy ustalić – czy spowodowane efekty użycia dostępnych wam metod będą akceptowalne oraz czy nie utrudnią one przeprowadzenia innych badań kryminalistycznych.

Jeżeli czynnikiem uniemożliwiającym użycie proszku jest obecność wilgoci lub zatłuszczenie powierzchni badanego obiektu – użyjcie zawiesiny SPR (ang. Small Particle Reagent) bądź innej o podobnych właściwościach. SPR (akronim od Small Particle Regent) jest rodzajem zawiesiny ciemnej lub jasnej (białej) barwy, składającej się głównie z dwusiarczku molibdenu, tlenków metali oraz detergentu. Preparat jest przeznaczony do ujawniania śladów dermatoskopijnych na mokrych lub zatłuszczonych powierzchniach niechłonnych – obecnie występuje w postaci gotowych do użycia roztworów roboczych w spryskiwaczach. W przypadku, gdy przedmiot jest mokry, a na miejscu nie dysponujemy SPR, należy odczekać aż powierzchnia przedmiotu – na którym zamierzamy ujawniać ślady – ulegnie osuszeniu. Wtedy możemy użyć proszków daktyloskopijnych lub przesłać obiekt do dalszych badań w laboratorium.

W przypadku gdy dostrzegamy ślady dermatoskopijne i jest możliwość ich fotograficznego zabezpieczenia, należy podjąć taką czynność. Umiejętnie sfotografowany ślad dermatoskopijny może być badany w ramach klasycznej ekspertyzy oraz wprowadzany do systemu AFIS już na podstawie samego analogowego lub cyfrowego obrazu. Do wykonania takiej fotografii (tzw. szczegółowej) jest niezbędne wykorzystanie obiektywu umożliwiającego zrobienie zdjęcia ze stosunkowo niewielkiej odległości (optymalnie – obiektyw makro) oraz zapewnienie odpowiednich warunków ekspozycji i wykorzystanie lampy pierścieniowej. Oś optyczną obiektywu należy skierować prostopadle do podłoża, na którym ślad się znajduje, w taki sposób, aby odwzorowanie w maksymalnym stopniu wypełniało kadr. Co ważne, to należy ułożyć obok niego skalówkę i dopasowany rozmiarami numer. Zazwyczaj, ze względu na istniejące warunki ekspozycji, będzie to wymagało wykonania zdjęcia z wykorzystaniem statywu (relatywnie długi czas otwarcia migawki). W miarę możliwości zdjęcie powinno być wykonane w skali 1:1.

Ujawnianie śladów dermatoskopijnych przy użyciu proszku fluorescencyjnego.

Użycie oświetlacza kryminalistycznego CRIME-LITE ML2.

Ślady w postaci odbitek odwarstwionych, ujawnionych w warstwie kurzu – fotografujemy, a następnie podejmujemy próbę zabezpieczenia ich z podłożem i przeniesienia bezpośrednio na czarną folię żelatynową, dopiero na koniec ewentualnie używamy proszku (jeśli warstwa kurzu jest bardzo cienka). Ważne jest, aby przy zabezpieczaniu śladów stosować wyłącznie folię żelatynową czarną, gdyż ślady tego rodzaju można poddawać badaniom jedynie po oddzieleniu nakładki od folii (zastosowanie folii samoprzylepnej mogłoby w przyszłości uniemożliwić przeprowadzenie badań identyfikacyjnych).

Jeśli w toku wstępnych oględzin wzrokowych nie ujawniono śladów widocznych „gołym” okiem, należy użyć proszków daktyloskopijnych zgodnie z zasadą kontrastowości, stosując następnie przy zabezpieczaniu śladu odpowiednią kolorystycznie folię daktyloskopijną.

Pamiętajmy, że w przypadku gdy ślady są zabezpieczane wraz z podłożem oklejanym folią samoprzylepną, to nie może dojść do sytuacji, że część odwzorowania będzie nieczytelna ze względu na niedostateczny kontrast pomiędzy śladem i podłożem. Wtedy należy zabezpieczyć ślady w inny sposób (np. używając folii żelatynowej). Innym rozwiązaniem opisywanej kwestii może być stosowanie proszków bichromatycznych lub fluorescencyjnych (choć w tym drugim przypadku przed przeprowadzeniem badań identyfikacyjnych będzie wymagane fotografowanie śladów z użyciem oświetlenia UV).

Należy pamiętać, że po ujawnieniu śladów – numerujemy je – stosując cyfry arabskie lub oznaczenia cyfrowo-literowe, fotografujemy miejsca ich ujawnienia, ukazując wzajemne położenie w przestrzeni poddawanej oględzinom (zdjęcia sytuacyjne). Oczywiście same ślady też fotografujemy przed ich przeniesieniem na folię (zdjęcia szczegółowe – zawsze z użyciem skalówki i numerka). Odwzorowania wielkopowierzchniowe zabezpieczamy, przykładając folie „na zakładkę”, łącząc je ze sobą taśmą samoprzylepną jeszcze przed oderwaniem od podłoża – folie tak połączone oznaczamy jako jeden ślad.

Ślady po połączeniu z metryczką i zabezpieczeniu przed dostępem osób niepożądanych, przekazujemy na miejscu prowadzącemu oględziny (§ 46. 6. wytycznych nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 sierpnia 2017 r. w sprawie wykonywania niektórych czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów). Dopuszczalne jest również zabranie śladów z miejsca zdarzenia do jednostki Policji celem wykonania koniecznych czynności związanych z ich zabezpieczeniem techniczno-kryminalistycznym. Przesłanki, które za tym przemawiają, muszą mieć jednak konkretny, „twardy” charakter i nie można do nich zaliczyć wydłużonego czasu oczekiwania na zakończenie czynności. Trzeba również pamiętać o umieszczeniu w protokole oględzin stosownych zapisów na ten temat, aby nie dopuścić do niezgodności pomiędzy zaistniałym stanem faktycznym a wytworzoną dokumentacją, których ujawnienie może doprowadzić do zachwiania zaufania organów wymiaru sprawiedliwości do funkcjonariuszy prowadzących czynności lub znacznie poważniejszych konsekwencji.

PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI

Każdy z nas bezpośrednio uczestniczących w procesie dowodowym (gromadzenia śladów i dowodów), w tym również technik kryminalistyki na miejscu zdarzenia może popełnić błąd. Pomyłek nie należy się jednak wstydzić, powinno się natomiast wyciągać z nich właściwe wnioski, aby nie dochodziło do nich w przyszłości.

Ślad daktyloskopijny w powiększeniu.

Mając na względzie fakt profesjonalizowania i jak najlepszego realizowania zadań policyjnych, przedstawimy listę tych „niedopuszczalnych sytuacji”, jakie mogą pojawić się w trakcie czynności związanych z ujawnianiem i zabezpieczaniem śladów dermatoskopijnych:
• niestosowanie środków ochronnych podczas oględzin miejsca zdarzenia;
• niewłaściwa analiza okoliczności towarzyszących zdarzeniu i związane z tym pomijanie miejsc, w których sprawca mógł pozostawić swoje ślady;
• użycie niedostatecznej lub zbyt dużej ilości proszku;
• użycie proszku wobec powierzchni silnie zabrudzonych, tłustych i lepkich;
• użycie proszku, który niedostatecznie kontrastuje z podłożem;
• użycie proszku, który utracił swoje właściwości (proszki zbrylone, zawilgocone itp.);
• użycie niewłaściwego proszku w stosunku do konkretnego podłoża ze względu na jego właściwości (np. argentoratu w stosunku do większości rodzajów papieru);
• użycie zawilgoconych bądź zatłuszczonych pędzli do rozprowadzania proszku;
• zabezpieczanie śladów ujawnionych niektórymi proszkami ferromagnetycznymi na foliach żelatynowych (związane z powstawaniem ognisk korozji);
• użycie folii bądź podłoża pod folię samoprzylepną niedostatecznie kontrastujących z zastosowanym wcześniej proszkiem;
• oklejanie folią samoprzylepną śladów ujawnionych na dokumentach, które mogą być przedmiotem innych badań kryminalistycznych;
• użycie folii zawilgoconych lub rozwarstwiających się;
• powstanie pęcherzy powietrza przy przyklejaniu folii samoprzylepnej do podłoża lub nakładki na folię żelatynową bądź przy nakładaniu masy silikonowej na podłoże;
• pozostawienie swoich własnych śladów na foliach z materiałem dowodowym;
• niedostosowanie folii do rozmiarów śladu, skutkujące pozostawieniem części ujawnionego odwzorowania poza folią;
• zabezpieczanie odwzorowań kompleksowych jako śladów odrębnych;
• nieumiejętne fotografowanie śladów (brak zdjęć sytuacyjnych bądź szczegółowych, zdjęcia nieostre, nieczytelne, niewłaściwie skadrowane, brak widocznych na fotografii szczegółowej przymiaru skalowego i numeru śladu);
• oznaczanie odrębnych folii jako jeden ślad;
• niedostateczne zabezpieczenie folii ze śladem bądź opakowania z jego nośnikiem przed niepożądaną ingerencją;
• nieodpowiednie pakowanie przedmiotów zabezpieczanych pod kątem ujawniania na ich powierzchni śladów daktyloskopijnych (powierzchnia danego przedmiotu może jedynie w minimalnym i niezbędnym stopniu stykać się ze ściankami opakowania – dotyczy to szczególnie taśm samoprzylepnych – chyba że do ich pakowania stosowana jest sztywna folia z tworzywa sztucznego lub papier silikonowany);
• błędy w opisie procesu ujawniania i zabezpieczania śladów w protokole oględzin i na metryczkach (np. brak informacji o użytych środkach techniki kryminalistycznej, brak lub niewłaściwe wymiarowanie położenia śladów, wpisywanie nieprawdziwych informacji dot. użytych środków, niezgodności pomiędzy protokołem a metryczką itp.).

NA ZAKOŃCZENIE

Zapraszamy do zapoznania się z wydaną w 2018 roku publikacją „Dermatoskopia – Praktyczny Poradnik dla Techników Kryminalistyki” autorstwa mł. insp. w st. spocz. Jarosława Piotrowskiego, biegłego z zakresu badań daktyloskopijnych i wieloletniego wykładowcy Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Na jej podstawie, jak i własnych doświadczeń, przygotowany został niniejszy artykuł, który jest tylko zarysem treści, jakie zostały szczegółowo omówione we wskazanej publikacji. Wszystkich zainteresowanych, chcących jeszcze bardziej zgłębić tajniki dermatoskopii, serdecznie zachęcamy do lektury poradnika.