Szkolenie „Budowanie równościowego środowiska pracy" – równość płci

20.11.2024 • Karina Pohoska

Równość płci jest jedną z podstawowych wartości Unii Europejskiej. Mówi o tym choćby Strategia Unii Europejskiej na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020-2025. Zakłada ona również m.in.: wolność od przemocy i stereotypów ze względu na płeć, w szczególności eliminowanie problemu przemocy, seksizmu i molestowania w pracy, możliwość rozwoju w gospodarce opartej na równouprawnieniu płci, wyeliminowanie różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, różnic w obowiązkach opiekuńczych, pełnienie ważnych ról społecznych na równych zasadach np. równowaga płci na stanowiskach kierowniczych. Prawda jest taka, że szybko zmieniająca się rzeczywistość stawia wiele wyzwań, przed jakimi stoi również polska Policja. Wymagają one przede wszystkim wzmacniania środowiska służby i pracy w taki sposób, aby każda osoba pracująca w naszej formacji, bez żadnego wyjątku, miała świadomość sprawczości w wypełnianiu powierzonej misji, w zapewnieniu nam wszystkim bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także poczucia, że jest ważną oraz wartościową częścią budowanego od lat etosu i kultury organizacyjnej w Policji.

Zdjęcie: Marek Szałajski

Art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej mówi wyraźnie, że wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Ponadto nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Uzupełnieniem do tego jest art. 33, który podkreśla, że kobieta i mężczyzna mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym, a w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę o tej samej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń. Bezzasadne będzie zatem różnicowanie sytuacji prawnej obu tych płci, a każde przejawy dyskryminacji będą niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

Równość w Policji nie oznacza konieczności, aby zapewnić proporcje pół na pół wśród stanu kadrowego, czyli 50% kobiet i 50% mężczyzn. Chodzi po prostu o równe szanse i brak dyskryminacji, gdy w grę wchodzi płeć. Są to bowiem aspekty kluczowe.

Musimy pamiętać, że nowoczesna Policja to nie tylko nowo wybudowane budynki czy dalece rozwinięty sprzęt pod kątem technologicznym, ale przede wszystkim równouprawnienie, gdzie zarówno kobiety, jak i mężczyźni mają te same obowiązki, prawa oraz możliwości w różnych sferach życia. Uwrażliwienie na te kwestie, to podniesienie świadomości ogółu i sprawianie, że nasza instytucja urośnie w siłę. Trzonem policyjnej formacji są przede wszystkim ludzie pracujący na różnych jej szczeblach i o tych ludzi trzeba należycie i z szacunkiem dbać, zapewniając im morze możliwości, nie uwłaczając przy tym w żaden sposób.

Płeć nigdy nie powinna wpływać na ocenę kompetencji, umiejętności czy wiedzy, a komunikacja zewnętrzna, jak i wewnętrzna, powinna być pozbawiona wszelkiej dyskryminacji, nawet jeśli w grę wchodzą odmienne interesy i potrzeby stron. Każdy zasługuje na to, aby być wysłuchanym, uwzględnionym i traktowanym na równi z innymi. Nie ma tu miejsca na żadne faworyzowanie i rozdzielanie na tych lepszych i gorszych.

Jednak działania na rzecz równości płci mogą mieć szansę na realizację tylko wtedy, gdy spotkają się z przychylnością i otwartością umysłów całego policyjnego środowiska. Niech naszym wspólnym celem będzie poszanowanie równości i istniejącej różnorodności. Wykorzystajmy je jako narzędzie przełamujące stereotypy i podnoszące standardy polityki antydyskryminacyjnej, które będzie nas wspierać w budowaniu postaw równościowych, a co za tym idzie, przyjemnej i przyjaznej, dla każdego, atmosfery w pracy, której rezultatem będą lepsze wyniki na polu zarówno służbowym, jak i prywatnym.

Opracowany i obowiązujący Plan Równości Płci w Policji na lata 2023-2026 jest skierowany do wszystkich policjantek i policjantów oraz pracownic i pracowników Policji. Obejmuje wszystkie jej jednostki i komórki organizacyjne, zgodnie z właściwością. Jest spełnieniem wymogów Komisji Europejskiej dla podmiotów uczestniczących w projektach realizowanych ze środków finansowych, w szczególności w ramach programu Horyzont Europa. Plan realizuje także Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Jeśli ktoś jeszcze nie miał okazji się z nim zapoznać, to przypominamy, że jest on zamieszczony m.in. w Biuletynie Informacji Publicznej Komendy Stołecznej Policji w zakładce „Plan Równości Płci w Policji na lata 2023-2026”.

WYMOGI

Równość płci w miejscu pracy to kwestia, o której w ostatnim czasie znacznie częściej słyszymy, ponieważ ma ona coraz większe znaczenie w różnych środowiskach na całym świecie. Ważną odpowiedzią na ten fakt jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania. Mając to na uwadze, państwa członkowskie są wręcz zobowiązane do wprowadzenia i ujednolicenia przepisów zapewniających równość w danym miejscu pracy. Terminem granicznym na wprowadzenie tych jakże ważnych zmian jest 7 czerwca 2026 r.

Nowe przepisy przede wszystkim mają na celu promowanie równości płci w miejscu pracy, a zmiany prawne z tym związane, dotyczą głównie wynagrodzeń, awansów oraz polityki antydyskryminacyjnej. Obowiązek transparentności wynagrodzeń będzie tu wręcz kluczową sprawą. Każdy pracodawca musi ujawniać informacje dotyczące wynagrodzeń pracowników, gdyż ma to na celu zapobiegać pojawieniu się jakiejkolwiek dyskryminacji płacowej ze względu na płeć. Na pracodawców został również nałożony obowiązek raportowania różnic płacowych między kobietami a mężczyznami, aby nie miały miejsca żadne dysproporcje w tej dziedzinie. Raporty z regularnych analiz mają być dostępne do wglądu zarówno dla organów nadzorczych, jak i przede wszystkim dla samych pracowników. Kolejną ważną kwestią jest wprowadzenie i przestrzeganie polityk antydyskryminacyjnych, co oczywiście oprócz zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, obejmuje też m.in. zakaz dyskryminacji ze względu na wiek, rasę, religię, orientację seksualną oraz inne cechy chronione prawem. Pracodawcy będą musieli również wykazać, że ich polityki rekrutacyjne i awansowe są wolne od wszelkiej formy dyskryminacji względem przyszłych oraz obecnych zatrudnionych. Dotyczy to również awansów. Wdrożenie sprawiedliwych i transparentnych procedur umożliwi wszystkim pracownikom równy dostęp do stanowisk nawet wyższego szczebla. Ponadto uregulowane mają zostać również kwestie elastycznych form zatrudnienia, które w dużej mierze umożliwią lepsze godzenie życia zawodowego, a co za tym idzie, wesprą przede wszystkim rodziców w łączeniu obowiązków rodzinnych oraz zawodowych. Regularne szkolenia z zakresu równości płci oraz przeciwdziałania dyskryminacji – to kolejna ważna sprawa, gdyż poprzez takie działania zwiększa się świadomość pracowników, a także promuje się kulturę organizacyjną opartą na wzajemnym zrozumieniu i poszanowaniu praw człowieka.

Zdjęcie: Marek Szałajski

O SZKOLENIU

W Komendzie Stołecznej Policji odbyło się szkolenie „Budowanie równościowego środowiska pracy" z udziałem Pani Marty Bieleckiej z Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM). Spotkanie to pokazało nam, że wszyscy jesteśmy podatni na dyskryminację, stereotypy, na uprzedzenia i tak naprawdę nikt nie jest od tego wolny. Mieliśmy okazję zobaczyć, gdzie znajduje się ryzyko, podczas którego możemy ulec fałszywym obrazom oraz jak można temu zaradzić i szukać innych rozwiązań. Nie wszystko w temacie stereotypów i równości płci jest czarno-białe, dlatego ważne było, aby w trakcie trwania szkolenia nie być biernym słuchaczem, a czynnie brać udział poprzez dyskusję i opierać ją na przykładach z życia wziętych. Wypowiedzi były różne, poglądy były różne, dyskusje owocne, ale niewątpliwie interesujące i pouczające okazało się spojrzenie na pewne sprawy z perspektywy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Warsztaty uświadomiły nam, że nie tylko panie czują się dyskryminowane w środowisku pracy i że spotyka to również panów. Pokazały także skalę problemu i wielu z nas otworzyło oczy na fakt, że to wszystko istnieje i dzieje się obok nas, wręcz na naszych oczach, a nie jest tylko czymś wyimaginowanym w naszych głowach. Zrozumieliśmy, że w budowaniu równościowego i zdrowego środowiska pracy zawsze warto wysłuchać każdej ze stron, bo może to rzucić nowe światło na obszary, które, jak się okazuje, nie są tak oczywiste, jak się wszystkim wydaje.

Zadajmy sobie pytanie, czy faktycznie jesteśmy tolerancyjni? Czy to, co mówimy, pokrywa się z tym, jak działamy? Mówimy, że jesteśmy otwarci na różne poglądy, a gdy przychodzi co do czego, okazuje się, że niektórym nie jest nawet po drodze z tolerancyjnością. Poziom dyskryminacji objawia się na różnych szczeblach, nawet, a może i zwłaszcza, tych zawodowych. Dlaczego w dzisiejszych czasach niektóre stereotypy są nadal nie do przeskoczenia? Dlaczego wciąż zdarza się, że są wyznacznikiem traktowania i oceniania pracowników? Tyczy się to nie tylko przełożonych, ale i pracowników.

Niestety stereotypy w środowisku zawodowym to rzecz dość często spotykana. Uprzedzenia idące z nimi w parze najczęściej związane są z płcią, a także z narodowością, orientacją seksualną czy choćby z wiekiem lub niepełnosprawnością. Jak się okazuje, odgrywają ogromną rolę podczas podejmowania decyzji dotyczących rekrutacji, awansów oraz przydziału codziennych zadań służbowych. Nierówne traktowanie w pracy nie tylko psuje atmosferę, ale również podważa kompetencje pracownika, zniekształcając całkowicie obraz jego umiejętności, co niejednokrotnie wpływa na samoocenę danej osoby, a także jest zagrożeniem dla potencjału całej formacji czy firmy.

Stereotypy i dyskryminacja potrafią uprzykrzyć życie. Tyczy się to zarówno kobiet, jak i mężczyzn, młodych i starszych. Kobiety są postrzegane jako słabe ogniwo, mało kompetentne w wielu zawodach, choćby tych technicznych lub wymagających siły. Niektórzy powiedzą, że najlepiej jakby siedziały w domu z dziećmi, nie spełniały się zawodowo, a zarabianie na rodzinę zostawiły partnerom. Z kolei mężczyźni są obarczani piętnem nieempatycznego twardziela, który nie powinien ronić łez, bo przecież „chłopaki nie płaczą”. Młodych z góry piętnuje się tym, że są nieodpowiedzialni i brakuje im doświadczenia, a starzy zbyt tradycyjni i nierozumiejący realiów dzisiejszego świata. Jeśli pracujemy w środowisku wielokulturowym, możemy się tam spotkać ze stereotypami na tle narodowym czy etnicznym. I tak w kółko. Ile razy my sami, jako odrębna jednostka lub formacja, ulegliśmy stereotypom i ile razy sami staliśmy się ich ofiarami? No właśnie…

Zdjęcie: Marek Szałajski

Czy z tym można w ogóle jakoś walczyć? Owszem, ale tylko wtedy, gdy rękawica zostanie podjęta na wielu frontach. Niezależnie od tego, czy to sektor publiczny, czy prywatny, wszyscy powinni postawić na edukację i uświadamianie swoich pracowników pod kątem istnienia stereotypów i radzenia sobie z nimi. Wszyscy powinni wdrażać i usprawniać politykę antydyskryminacyjną. Szacunek do drugiego człowieka i otwartość na wszelką różnorodność powinna być wpisana w kodeks każdego zakładu pracy. Różnice między nami nigdy nie powinny nas dzielić, a wręcz zachęcać do dzielenia się doświadczeniem i pomysłami, aby wspólnie budować przyjazne dla każdego środowisko pracy. Dajmy szansę kobietom i mężczyznom wykazać się na takim polu, jakie najbardziej do nich przemawia, z możliwością rozwoju, awansu i adekwatnymi zarobkami.

W dzisiejszych czasach stworzenie i zarządzanie zespołem ludzi pozbawionych uprzedzeń i stereotypów to nie lada wyzwanie, które wymaga wielu działań i dobrego podejścia do problemu. Kluczowymi elementami są na pewno szkolenia, które akurat Komenda Stołeczna Policji sukcesywnie realizuje, angażując nie tylko ciekawą kadrę szkoleniową, ale również słuchaczy różnej płci. Wszak o jej równość przede wszystkim tutaj chodzi. Każdy powinien mieć takie same szanse i możliwości na zdobywanie wiedzy i branie udziału w różnorakich projektach. Takie warsztaty kreują przyszłych liderów, dobrych strategów i po prostu świadomych ludzi, a wspólna praca zespołowa pomaga w zobaczeniu różnych punktów widzenia, które w przyszłości mogą otworzyć przed każdym z nas morze możliwości i wpłynąć na pozytywne wyniki naszej wspólnej pracy na rzecz formacji czy firmy. Stworzenie bezpiecznego, pełnego szacunku i otwartości, akceptującego różnorodność miejsca pracy jest nie tylko obowiązkiem etycznym, ale także świetną strategią, która na pewno przyczyni się do lepszego funkcjonowania i efektywności całego zespołu. Dobry pracownik to taki, który jest akceptowany i wysłuchany, który czuje się potrzebny oraz wartościowy. Jego płeć, narodowość czy orientacja nie powinny mieć wpływu podczas procesu rekrutacyjnego, awansów czy ogólnej oceny jego służbowych dokonań. W tym zakresie wszelkie kryteria powinny zostać ujednolicone w taki sposób, aby uniemożliwić pojawianie się stereotypów. Pamiętajmy, że przykład idzie z góry, niezależnie od tego, kto na tej górze jest. Przełożony z prawdziwego zdarzenia dąży do różnorodności na różnych poziomach, inspiruje zmiany i wdraża dobre pomysły, nie patrząc na to, czy ma do czynienia z kobietami, czy z mężczyznami itd.

Codziennie podejmujemy szereg decyzji nie tylko na polu zawodowym, ale i prywatnym. Jaki wpływ na nasze decyzje i wybory, te dobre i te złe, miały i mają stereotypy? Na to pytanie musimy odpowiedzieć sobie we własnym zakresie. Pamiętajmy, że stereotypy nie biorą się znikąd. Są efektem doświadczeń przekazywanych z pokolenia na pokolenie i najczęściej wynikają z obyczajów, jakie wynosimy z rodzinnego domu. Niestety, mimo że obecnie wiele krajów na świecie wprowadziło prawa chroniące prawa kobiet i mężczyzn, nierówności nadal są powszechne, często odgrywając w naszym życiu niepożądane role. Dlatego tak ważne jest sukcesywne wprowadzanie polityki równościowej, która ma na celu zapewnienie uczciwego traktowania pracowników, niezależnie od płci czy innych czynników.

Wykorzystane materiały:
- szkolenie „Budowanie równościowego środowiska pracy"
- Plan Równości Płci w Policji na lata 2023-2026
- www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/2.htm
- eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32023L0970