Psie specjalizacje. „Na tropie urządzeń elektronicznych, dysków i pamięci USB”

18.12.2024 • Daniel Niezdropa

Kolejną niespotykaną w policyjnych realiach w Polsce – dotyczy to również innych krajowych służb – specjalizację psów służbowych odnaleźliśmy na innym kontynencie. Dzięki nawiązaniu kontaktu z Australijską Policją Federalną otrzymaliśmy wiele interesujących informacji dotyczących nie tylko szkolenia, ale również wykorzystania w praktyce psów przygotowywanych w ramach programu Technology Detection Dog (tłum. pies do wykrywania technologii). Ta specjalizacja może nie jest innowacyjna (od 2016 roku istnieje w USA), jednak w samej Australii psy policyjne szkoli się w tym zakresie od 2019 roku, a dzięki ich umiejętnościom zdobywa wiele dowodów pozwalających na postawienie przed sądem osób łamiących prawo. Dlaczego akurat zainteresowaliśmy się Australią? Dlatego, że tutaj angażuje się duże środki w rozwój tego kierunku szkoleń psów policyjnych, a rząd australijski przeznacza kolejne fundusze, aby tego rodzaju zdolności jeszcze bardziej doskonalić. Stąd też australijski przykład jest jak najbardziej na czasie i pokazuje, jak duże znaczenie dla procesu wykrywczego może mieć wsparcie w postaci specjalistycznych psów do wyszukiwania szeroko pojętej technologii: w szczególności nośników pamięci, dysków twardych i pamięci USB.

Szczenięta z Programu Rozwoju Szczeniąt AFP
Zdjęcie: archiwum AFP (Australian Federal Police)

ISTOTA WYKORZYSTANIA PSÓW „TECHNOLOGICZNYCH”

Australijska Policja Federalna (ang. Australian Federal Police) jest rządową służbą policyjną ukierunkowaną przede wszystkim na zwalczanie i wykrywanie najpoważniejszych kategorii przestępstw, w tym przestępczości zorganizowanej, a także zagrożeń terrorystycznych, cyberprzestępczości, handlu ludźmi, przemytu narkotyków oraz seksualnego wykorzystywania dzieci, a w tym również posiadania i rozpowszechniania w Internecie treści pedofilskich.

Nawiązując do kategorii przestępczości seksualnej wobec dzieci, będącej w zainteresowaniu policyjnej służby federalnej w Australii, to zapobieganie przemocy wobec dzieci oraz reagowanie na te negatywne zjawiska jest jednym z elementów i założeń funkcjonowania Krajowej Strategii Zapobiegania i Reagowania na Wykorzystywanie Seksualne Dzieci (ang. National Strategy to Prevent and Respond to Child Sexual Abuse).

Dlaczego akurat wspomnieliśmy o strategii mającej na celu ochronę dzieci przed przestępczością seksualną i jaki ma to związek z psami wyszukującymi „technologie”? Dlatego właśnie, że w ramach rządowych środków na jej realizację, część z nich została przeznaczona na dofinansowanie rozwoju zdolności i zwiększania umiejętności psów do wyszukiwania technologii (TDD) poprzez ich szkolenie razem z przewodnikami.

Wiele dowodów i materiałów zawierających zakazane przez prawo treści z udziałem dzieci – świadczące o ich seksualnym wykorzystywaniu – sprawcy przechowują na przenośnych dyskach twardych, pendrive’ach, kartach pamięci oraz smartfonach. Stąd też powstał zamysł, aby taką psią specjalizację szkoleniową wprowadzić i rozwijać.

Analizując materiały prasowe, które publikowane są od kilku lat na stronie internetowej AFP, można stwierdzić, że do szkolenia psów, a w szczególności tych do wykrywania urządzeń i nośników pamięci, australijscy policjanci przywiązują dużą uwagę. Organizują sympozja i konferencje, podczas których dzielą się swoimi spostrzeżeniami na temat szkoleń oraz wnioskami i opiniami związanymi z wykorzystaniem psów technologicznych w policyjnych akcjach i operacjach.

Podczas pierwszego takiego ogólnokrajowego sympozjum zorganizowanego w 2022 roku, które poświęcono psom do wyszukiwania technologii (ang. Technology Detection Dog), wyrażono szereg poglądów, że nowa kategoria psów do wyszukiwania zapachów jest nieocenionym wsparciem dla krajowych organów ścigania i odgrywa kluczową rolę w walce z przestępczością, gdzie dzisiaj wiele dowodów na prowadzenie działalności przestępczej jest przechowywanych na nośnikach pamięci i urządzeniach elektronicznych.

Realizując przedsięwzięcia szkoleniowe, począwszy od 2019 roku, rosła w Australii liczba psów wyspecjalizowanych w wyszukiwaniu urządzeń zawierających dowody na działalność przestępczą.

Jak wynika z danych udostępnianych przez AFP w samym tylko 2022 roku udział wykorzystania psów tzw. technologicznych w prowadzonych sprawach, w samych tylko postępowaniach dotyczących dzieci wyniósł 40%. Psy te wykorzystywano również w śledztwach dotyczących terroryzmu, narkotyków, a także w akcjach i działaniach podejmowanych przez Policję na szczeblu stanowym, jak i terytorialnym oraz lokalnym.

Statystyki przedstawiane przez AFP pokazują, że psy do wyszukiwania technologii z każdym rokiem odnajdują coraz więcej urządzeń podczas policyjnych przeszukań oraz czynności podejmowanych na miejscach zdarzeń.

  
Od lewej: Pies K9 AFP podczas przeszukania w operacji KRAKEN, Pies K9 AFP sprawdza samochód z przewodnikiem
Zdjęcia: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Od 2019 roku do 2021 roku psy „technologiczne” zlokalizowały 120 przedmiotów, a w okresie od stycznia 2021 roku do listopada 2022 roku – 691 urządzeń tzw. pamięci masowej, co daje ponad 300 takich przedmiotów rocznie. W pierwszym półroczu 2024 roku psy wyszukały prawie 200 urządzeń zawierających dane na nośnikach pamięci, w tym zdjęcia, filmy, dokumenty. Z prezentowanych liczb można wysnuć wniosek, że psy do wyszukiwania technologii są coraz skuteczniejsze. To również przykład na to, że proces szkolenia jest udoskonalany i cały czas rozwijany, a wykorzystanie psów TDD przynosi coraz lepsze efekty.

SZKOLENIA

Psy policyjne, którymi dysponuje Australijska Policja Federalna, są wykorzystywane w wielu profilach wyszukiwania, począwszy od odnajdywania narkotyków, zwłok, krwi, przez materiały wybuchowe, broń palną, gotówkę, aż po technologię, czyli opisywane przez nas urządzenia elektroniczne i nośniki pamięci.

Jak mówią australijscy stróże prawa korzystający na co dzień z tych psich umiejętności i zajmujący się ich szkoleniem, to psy od wyszukiwania technologii (TDD) są elitą wśród psów i w procesie selekcji przydatność w tym kierunku jest dokładnie weryfikowana. Poszukiwanie technologii, małych nośników pamięci, czy też kart SIM to ciężka praca, którą muszą wykonywać psy TDD. To „jak szukanie igły w stogu siana”. Dlatego też są tak wyjątkowe. Oprócz tego, jak twierdzą krajowi oraz zagraniczni partnerzy, oraz współpracownicy AFP, psy TDD wiele razy wykazały się skutecznością i można je uznać za jedne z najlepszych na świecie.

  
Szkolenie psa AFP na torze przeszkód
Zdjęcia: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Wyszkolenie tak doskonałych psich fachowców wymaga jednak czasu, poczynając od niemalże pierwszych tygodni życia psa. Oczywiście nie od razu po urodzeniu, ale po niespełna 2 miesiącach od chwili narodzin.

Szkolenie psa odbywa się dość wcześnie. Do policyjnego ośrodka szkolenia trafia 10-tygodniowy psiak w ramach tzw. Programu Rozwoju Szczeniąt AFP (ang. AFP Puppy Development Program). Jest to bardzo innowacyjne i być może dlatego przynosi to tak dobre efekty. Takie są założenia w AFP i tak jest zorganizowany proces szkoleniowy psów policyjnych w Australii.

Do wspomnianego programu trafiają specjalnie wybrane szczenięta, które na tym etapie wczesnego przygotowania wyrabiają w sobie charakter do pracy, do tropienia i umiejętności, które pozwolą im w przyszłości stać się profesjonalistami w wyszukiwaniu zapachów i urządzeń.

Prokurator Generalny Mark Dreyfus z młodym szczeniakiem AFP
Zdjęcie: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Program Rozwoju Szczeniąt i realizowane w jego ramach szkolenie ma nauczyć psy motywacji i dać im podstawy do wykrywania, aby mogły być dobrze przygotowane do właściwego już szkolenia specjalistycznego po upływie 12-miesięcznego szkolenia podstawowego. Ten pierwszy etap spędzają również na zabawie, a przy tym uczą się i wyrabiają w sobie cechy, które okażą się przydatne na kursie, który pozwoli im wyspecjalizować się w konkretnych profilach, między innymi jako psy do wyszukiwania urządzeń i nośników pamięci.

Szczeniak Vasco na kursie podstawowym
Zdjęcie: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Szczeniętami zajmują się pracownicy AFP, którzy we współpracy z National Canine Operations czuwają nad dobrostanem zwierząt, aby były szczęśliwe, zdrowe i miały pełnię swobody, biorąc jednocześnie udział w programie szkoleniowym oraz rozwojowym. Dlatego podczas kursu, oprócz zabawy, uczą się węszyć i lokalizować różne przedmioty. Poznają też otoczenie i różne środowiska, takie jak parki, lotniska, a nawet centra handlowe, do których są zabierane, aby przyzwyczajać się do miejsc i warunków, w których przyjdzie im po zakończeniu właściwego, późniejszego kursu – pełnić służbę i realizować czynności wspólnie z przewodnikiem. Szczenięta w czasie swojego pierwszego szkolenia dzielą czas na zajęcia oraz rodzinę zastępczą, gdzie mogą poczuć się jak zwykłe domowe psy i czerpać radość z codziennej zabawy z bliskimi dla nich osobami.

Trenerzy psów ze szczeniętami
Zdjęcia: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Założenie prowadzenie szkolenia dla szczeniąt jest takie, że co trzy miesiące psy mają osiągać kluczowe etapy rozwoju, zanim zostaną poddane ocenie, czy po upływie 12 miesięcy będą zakwalifikowane do kursu, dzięki któremu staną się „tropicielami” AFP. Kolejny etapem szkolenia specjalistycznych psów AFP do wyszukiwania jest sześciotygodniowe szkolenie, a następnie po jego zaliczeniu, właściwy już kurs, który trwa 13 tygodni, gdzie psy podlegają szczegółowej ocenie przewodnika, którego zadaniem jest wyselekcjonowanie najlepszych psów do zaawansowanego szkolenia prowadzonego już pod kątem wykrywania technologii. Psy, które nie przejdą selekcji na psa TDD, są kierowane na szkolenia z innych specjalizacji. To pokazuje, że psy TDD to faktycznie najlepsi z najlepszych.

Pies do wykrywania technologii TDD z przewodnikiem na spotkaniu z Prokuratorem Generalnym Markiem Dreuyfus'em
Zdjęcie: archiwum AFP (Australian Federal Police)

Do wykrywania technologii są kwalifikowane psy rasy labrador, przede wszystkim z uwagi na myśliwski charakter i cechy gatunkowe predestynujące je do szkoleń w kierunku wyszukiwania urządzeń elektronicznych i nośników pamięci. Jednak, jak przekazało nam biuro prasowe AFP i jak wynika z wypowiedzi rzecznika prasowego: „labradory są wykorzystywane głównie do wykrywania technologii, ale inne rasy są również częścią zespołu zajmującego się różnymi psimi dyscyplinami”.

Patrząc na australijski sposób i system szkolenia psów, w tym opisywanych przez nas psów technologicznych, to jest on bardzo innowacyjny i jak widać po prezentowanych przez AFP wynikach osiąganych przez zwierzęta – bardzo skuteczny.

PSY TDD – SŁUŻBA I SUKCESY

Psy do wyszukiwania urządzeń elektronicznych będące w służbie Australijskiej Policji Federalnej to olbrzymi atut w walce z przestępczością. AFP korzysta obecnie z 13 takich psów rozmieszczonych w całej Australii. Psy pracują w zespołach, a na miejscu przeszukania podejmują swoje czynności po tym, jak zespół śledczy przeprowadzi swoje działania i zabezpieczy widoczne urządzenia. Zadaniem takiego psa jest bowiem odnalezienie przedmiotów, które zostały ukryte.

Psy te, tak jak i w Polsce, kiedyś czeka „emerytura”. Ze służby odchodzą średnio po 7-9 latach pracy. Zasłużony odpoczynek spędzają z reguły u swojego przewodnika, z którym przez lata wypracowały sobie wyjątkową więź i przywiązanie.

Wracając jeszcze do rasy, to prym w detekcji wiodą labradory i dlatego są one najlepszymi psami do wyszukiwania technologii. Jak przekazał nam rzecznik prasowy AFP: „psy mają znaczące zdolności genetyczne, które znacznie przewyższają jakąkolwiek technologię dostępną dotychczas na rynku. Węszą od pięciu do dziesięciu razy na sekundę. Ich zdolność przetwarzania zapachu jest 40 razy większa niż u ludzi, a badania wykazały, że potrafią wyczuć zapach tak słaby, jak jedna część na milion”.

Dowiedzieliśmy się również, że: „psy TDD są nieocenionym nabytkiem dla organów ścigania i są niezbędne w zwalczaniu przestępczości w dzisiejszych czasach, gdy najważniejsze dowody są często przechowywane na ukrytych urządzeniach elektronicznych, takich jak pamięci USB, karty SIM lub dyski twarde. TDD pomagają śledczym zajmującym się różnymi typami przestępstw zlokalizować przedmioty, które mogłyby zostać przeoczone przez funkcjonariuszy podczas tradycyjnego przeszukania. TDD z powodzeniem lokalizowały do tej pory urządzenia ukryte w zagłębieniach ścian, pojemnikach z jedzeniem, a nawet w miskach z owocami”.

Pokaz wyszukiwania 
Zdjęcie: archiwum AFP (Australian Federal Police)

W wielu artykułach i komunikatach AFP można przeczytać o sukcesach psów od technologii, ale też o innych psich dziedzinach wyszukiwania i tropienia, w których czworonożni specjaliści AFP wspierają walkę z przestępczością. Przestępcy ukrywają dowody swojej działalności w różnych miejscach, w samochodach, ścianach, sufitach, pod schodami, a także tam, gdzie psi węch okazuje się jednak bardziej przydatny niż ludzka analiza i spostrzegawczość. Stąd też wykorzystanie wyszkolonych psów jest tak ważne. Potrafią dotrzeć tam, gdzie nie sięgnie wzrok człowieka.

Psy TDD są, jak już wcześniej wspomnieliśmy, wyjątkowo skuteczne w swojej pracy węchowej. Jednym z ciekawych przykładów ich pracy jest odnalezienie karty SIM ukrytej w butach i pamięci USB w lodówce. Do innych zmyślnych kryjówek, w których ukrywano dowody nielegalnej działalności, można też zaliczyć słupki ramy łóżka. W jednym z takich słupków pies TDD znalazł pamięć USB. Psy TDD uzupełniają często pracę śledczych na miejscu zdarzenia, wspólnie z nimi odnajdując urządzenia elektroniczne. Bywa, że na policyjne czynności wysyłane są psy o różnych profilach wyszukiwania, które skutecznie odnajdują przedmioty, do których znalezienia zostały wyszkolone.

W oparciu o źródła AFP podamy kilka przykładów odnalezienia materiałów dotyczących wykorzystywania dzieci:
• W stanie Wiktoria policyjny pies TDD brał udział w przeszukaniu mieszkania pod kątem odnalezienia przedmiotów, które mogłyby okazać się kluczowym dowodem przeciwko podejrzanemu o seksualne wykorzystywanie dzieci. Kryminalistyk z AFP zabezpieczył szereg urządzeń elektronicznych, w tym dwie pamięci USB ukryte za ramką ze zdjęciem. Bardzo przydatny okazał się jednak pies TDD, który odnalazł jeszcze kartę SIM.
• Kolejny sukces zaliczył pies TDD, pomagając policjantom z Nowej Południowej Walii w przeszukaniu mieszkania podejrzanego o posiadanie narkotyków i materiałów dotyczących wykorzystania dzieci. Pies TDD odnalazł wiele kart SIM, kamerę GoPro, przenośne pamięci USB ukryte za szafą, a także komputerowe twarde dyski. Znaleziono na nich zakazane treści i faktycznie potwierdziły się podejrzenia policjantów. Zabezpieczone dowody zawierały materiały pedofilskie.

To tylko ułamek sukcesów w skali każdego roku pracy psów TDD, które rocznie odnajdują przeszło 300 urządzeń elektronicznych i nośników pamięci.

Zdarza się, że pomagają ratować Boże Narodzenie i w takiej operacji psy AFP brały udział 24 grudnia 2023 roku.

AUSTRALIJSKIE (TDD) URATOWAŁY GWIAZDKĘ

Taki przekaz medialny wzbogacony bardzo sympatycznym filmem – przygotowała Australijska Policja Federalna, chcąc pokazać w sposób bardzo przystępny i wesoły, że psy do wyszukiwania technologii, a także wszystkie psy pracujące w AFP to bardzo pracowici czworonożni funkcjonariusze, a AFP zawsze staje na wysokości zadania i skutecznie walczy z przestępczością. Historia ta w pewnym sensie wydarzyła się naprawdę, bo psy TDD odnalazły zaginione prezenty, w których znajdowały się urządzenia elektroniczne.

To była noc przed Bożym Narodzeniem. Mikołaj zgubił trochę prezentów. Po pomoc zgłosił się do AFP, które zarządziło policyjną operację pod kryptonimem „Uratuj Boże Narodzenie”. Do akcji zaangażowano wiodącą na świecie jednostkę wykorzystującą w pracy psy do wykrywania technologii. Psy zrobiły sobie przerwę od tropienia przestępczości i przybyły na ratunek, aby pomóc w odzyskaniu zaginionych prezentów w postaci urządzeń elektronicznych.

Policyjne psy ruszyły do akcji, niestrudzenie poszukując zagubionych prezentów. I jak to się skończyło? Oczywiście nie inaczej, jak tylko szczęśliwie, bo psy TDD odnalazły wszystkie paczki.

W komunikacie wydanym przez AFP przekazano, że: „sukces operacji to zasługa determinacji i wyszkolenia na światowym poziomie zespołu AFP National Canine Operations (NCO)”. Dodano jeszcze jedną ważną rzecz: „Nasze psy mogą nie mieć czerwonego nosa Rudolfa, ale są wyjątkowe w tym, co robią. Są nie tylko wyposażone w umiejętności i wiedzę fachową, aby uratować Boże Narodzenie, ale także przez cały rok wykorzystują swoje umiejętności, aby wywęszyć dowody w różnych sprawach realizowanych przez AFP”.

PODSUMOWANIE

Opisywana w tym artykule psia specjalizacja wyszukiwania urządzeń elektronicznych oraz nośników pamięci jest cały czas rozwijana. Zgłębiając ten temat, można doszukać się licznych odniesień do ścisłego związku ze światem nauki prowadzącym badania nad psim węchem i zdolnością do rozpoznawania zapachów, która w przypadku psów jest w wielu obszarach wciąż odkrywana.

Wykorzystywane przez służby na całym świecie psie umiejętności do wyszukiwania zapachów i odnajdywania przedmiotów stanowiących materiał dowodowy tylko potwierdzają opinię naukowców, że psi węch jest bardziej czuły niż jakikolwiek konwencjonalny test laboratoryjny. I faktycznie coś w tym jest, a przykładem na to są efekty pracy czworonożnych funkcjonariuszy.

Na zakończenie dodamy tylko, że opisana tym artykule psia specjalizacja miała swoje korzenie w USA, a dokładnie w stanie Connecticut, gdzie w 2012 roku rozpoczęto prace nad stworzeniem szkolenia dla psów mających wykrywać dyski twarde komputerów. To właśnie podczas prac badawczych w laboratorium kryminalistycznym odkryto, że drukowane płytki znajdujące się w urządzeniach elektronicznych, w tym dyskach, pamięciach USB i kartach SD były pokryte substancją zawierającą związek chemiczny TPP (tlenek trifenylofosfiny). To odkrycie dało początek dalszemu rozwojowi psiego profilu w kierunku nauczenia psów wyszukiwania urządzeń elektronicznych. I tak w kolejnych latach rozwijano ten profil szkoleniowy, aż w 2016 roku Policja Stanowa w Connecticut ogłosiła, że jako pierwsza agencja policyjna na świecie wyszkoliła psa do wyszukiwania urządzeń pamięci masowej.

Psy do wyszukiwania technologii szkolone w USA mają do odegrania tzw. podwójną rolę. Oprócz tego, że ich niesamowity zmysł węchu wykorzystuje się do odnajdywania urządzeń elektronicznych, to są również szkolone jako psy bardzo przyjazne i towarzyskie. Zresztą jest to ważna cecha labradorów, które doskonale radzą sobie jako „opiekunowie” małych dzieci. Dlatego wykorzystywane są do pocieszania maluchów zarówno podczas policyjnych przeszukań, jak i prowadzonych przesłuchań. Psy te wykorzystuje się też w szkolnych spotkaniach, aby podnosić świadomość młodych ludzi na temat handlu dziećmi, seksualnego wykorzystywania małoletnich, a także prezentowania pracy węchowej, którą w służbie wykonują ze swoimi przewodnikami.

Australijska historia ma poniekąd związek z amerykańską genezą szkolenia psów, jednak dzisiaj to całkiem odrębna dziedzina policyjnej kynologii, która jest nastawiona na ciągły rozwój, a system szkoleniowy jest ukierunkowany na przygotowanie do służby najlepszych psich „tropicieli”.

Źródła:
Przy opracowaniu artykułu wykorzystano materiały ze strony internetowej www.afp.gov.au oraz informacje otrzymane z Biura Prasowego AFP od Alessia Jeffery (AFP National Media, Chief Of Staff, Eastern Command), zawierające wypowiedzi Rzecznika Prasowego AFP.