Jak otworzyć zamknięte drzwi?
12.07.2023 • Daniel Niezdropa
Trzask, huk, tłuczone szkło, wypadające zamki i wizjery z drzwi, to często oglądany obrazek z policyjnych realizacji z udziałem kontrterrorystów. Czasami siłowe wejście, a niekiedy też bardzo ciche, ma zaskoczyć przestępców, aby ci nie mieli możliwości ucieczki, żeby nie zdążyli użyć niebezpiecznych narzędzi, broni, czy też nie mieli czasu na ukrycie bądź zniszczenie dowodów przestępstwa. Do pokonywania, między innymi drzwi, służą narzędzia taktyczne, mówiąc inaczej wyważeniowe. Jednak nie tylko policyjni szturmowcy mogą wykorzystywać szeroki zakres specjalistycznego sprzętu do usuwania przeszkód. W wersjach kompaktowych mogą być one przydatne policjantom każdego rodzaju służby, podczas interwencji czy działań ratowniczych.
Zdjęcie: Tomasz Oleszczuk, WKS KSP
Materiał dotyczy narzędzi wspomagania, które można wykorzystać w pracy policjanta, zarówno kontrterrorysty, jak i również policjanta służby prewencyjnej, kryminalnej i ruchu drogowego. Odwiedziliśmy siedzibę firmy Ha3o, gdzie specjaliści od doposażania służb specjalnych w narzędzia, odzież oraz wyposażenie specjalistyczne, wprowadzili nas w bardzo ciekawą tematykę sprzętu taktycznego, który w służbie policjantów jest wręcz niezbędny. Tak naprawdę wszyscy funkcjonariusze służb państwowych realizujący zadania związane z zatrzymywaniem osób oraz wchodzeniem do obiektów i pomieszczeń, gdzie jest prowadzona działalność przestępcza i wszelki proceder, którego zabrania obowiązujące w Polsce prawo – korzystają z wyważeniowych narzędzi taktycznych.
TARANY
Tarany jednoosobowe i dwuosobowy (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
Historycznie najbardziej popularne znane narzędzie, którego konstrukcja od czasów starożytności do średniowiecza uległa niewielkiej zmianie. Trzymana przez kilkunastu rycerzy, wojów ciężka drewniana bela, wzmocniona na końcu żelaznym okuciem, niekiedy posiadająca uchwyty, była skutecznym narzędziem do wyważania murów, rozbijania bram. Taran stanowił też część rozbudowanej machiny oblężniczej, która rozpędzona uderzała w przeszkodę, a ukryci się w niej rycerze przystępowali do ataku na pozycje wroga. Inwencja wytwarzania rodzaju i wielkości taranów zależała od stopnia trudności pokonania murów czy innych przeszkód podczas oblężenia zamków, twierdz oraz kryjówek.
Mówiąc o taranach w rękach policjantów, nie mamy na myśli wspomnianych historycznych innowacji, chociaż dzisiaj byłyby równie skuteczne. Może ich działanie miałoby ten sam efekt, ale w warunkach skrytych działań służb mogłoby nie przynieść zamierzonego rezultatu. Dzisiaj stawia się bowiem na działanie z zaskoczenia, bez potrzeby angażowania kilkunastu ludzi do niesienia tarana. Dzisiejsze narzędzia są przede wszystkim bardziej poręczne i wykonane z nowoczesnych materiałów, a nie z drewna. Zamiast belki drewnianej, można użyć opancerzonego pojazdu, który z łatwością pokona zamkniętą bramę, siatkę, a nawet betonowe ogrodzenie.
Tarany ręczne, bo w takim aspekcie będziemy przedstawiać sprzęt taktyczny dedykowany dla Policji, mogą mieć różną wagę. Na pewno lżejsze są tarany jednoosobowe, które ważą przeciętnie w granicach od poniżej 10 do 15 kg, za to cięższe wersje 30 kg potrzebują już dwóch szturmowców. Możemy tu wspomnieć o najlżejszym dostępnym na rynku taranie jednoosobowym, ważącym jedynie 8,3 kg – IMPACT 7 firmy LIBERVIT. Tarany wykonane są ze specjalnie wzmacnianej stali, stopu stali węglowej, a nawet wysokogatunkowej stali strukturalnej. Są to materiały, które gwarantują wytrzymałość i trwałość narzędzia oraz pewność, że taran nie ulegnie rozpadnięciu czy odkształceniu w zetknięciu z uderzaną powierzchnią.
Korpusy taranów różnią się konstrukcją i kształtem: korpusy odlewane w całości, korpusy z powierzchnią uderzeniową wykonaną z innego materiału, korpusy o przekroju kwadratu lub okręgu, korpusy wydrążone ze zdejmowaną zatyczką, które można dociążyć dowolnym wypełniaczem np. piaskiem (tarany RuhlTech).
Do ciekawych rozwiązań stosowanych w tego rodzaju narzędziach można zaliczyć wykonanie czoła tarana ze specjalnego kompozytu, który zapobiega powstawaniu iskier, a także efektowi odrzutu. Mówimy tu o polietylenie UHMW (Ultra-High Molecular Weight Polyethylene), który jest używany w narzędziach i w balistyce, ponieważ charakteryzuje się wysoką absorbcją energii również przy dużych prędkościach, a także bardzo dużą odpornością na zużycie cierne. Ma bardzo dobre właściwości ślizgowe – w parach pracujących ślizgowo jest dobrym partnerem dla metali, drewna oraz innych tworzyw, a także odznacza się wyśmienitą odpornością na ścieranie.
Kolejne nowoczesne rozwiązanie – to wypełnienie wnętrza tarana specjalną płynną masą będącą elementem technologii Double Tap, która zapobiega drganiom wtórnym. Po uderzeniu narzędzia w przeszkodę wibracje kumulowane są w korpusie tarana lub głowicy innych narzędzi (tam, gdzie jest masa płynna). Nie są przenoszone na trzonek i uchwyty, a co za tym idzie – na dłonie operatora. Jest to technologia stosowana w narzędziach wyważeniowych firmy BCM. Powierzchnia czoła tarana też będzie się różniła, w zależności do konstrukcji tego narzędzia. Będzie np. uwypuklona, co również powoduje mniejsze wibracje, powstałe w wyniku uderzenia. W celu zwiększenia powierzchni uderzeniowej stosuje się specjalne nakładki na czoło tarana. Niektórzy producenci stosują osłonę dłoni mocowaną zazwyczaj przy przednim uchwycie w różnej postaci (zazwyczaj jest to stalowa obręcz), która stanowi zabezpieczenie dłoni przed zranieniem przez krawędzie forsowanej przeszkody.
Taran można swobodnie przenosić w rękach, czy też umieścić w specjalnym noszaku wraz z innymi narzędziami taktycznymi. Dzisiaj w rękach policyjnego kontrterrorysty to w dalszym ciągu skuteczne narzędzie do siłowego pokonania drzwi, bo do takich przeszkód są z reguły dedykowane.
MŁOTY
Młoty (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
Młoty to drugie podstawowe, często wspomagające, narzędzie wyważeniowe stosowane przy wybijaniu drzwi, zamków, zawiasów, otworów, niszczeniu przeszkód. Mają różną długość, wagę, a nawet możliwość regulacji długości trzonka. Jeżeli chodzi o możliwość wykorzystania młota, to obuch jest z reguły dwustronny, wykonany głównie ze stali oraz jej stopów, między innymi ze stopu stali chromo-molibdenowej. Trzonek młota często jej wykonany z materiałów bezpiecznych dla używającego go funkcjonariusza. Nie przewodzi prądu i może być teleskopowy. Materiały, z których bywa wykonany, to wzmocniony kompozyt pokryty antypoślizgową gumą lub tytan. Wydzielona w trzonku rękojeść może być nawet wykonana z lotniczego aluminium wysokiej jakości. W ofercie producentów sprzętu taktycznego znajdują się również narzędzia dwufunkcyjne, gdzie młot jest modułowo połączony z wybijakiem. Dzięki zastosowaniu takiego połączenia, można osiągnąć efekt działania dźwigni, przydatny przy wyważaniu drzwi standardowych i antywłamaniowych, które mogą być otwierane na zewnątrz, jak i do wewnątrz. Takie zestawienie służy również do forsowania zamków i kłódek. Młot zaraz po taranie to najczęściej używany atrybut wyważania drzwi przez policyjnych kontrterrorystów.
ŁOMY, HALLIGANY, WYBIJAKI
Halligany i wybijaki (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
Z typowym, prostej konstrukcji łomem budowlanym nie zetkniemy się raczej w służbie takiej jak SPKP. Łomy taktyczne są bowiem nieco innej konstrukcji, lecz łączy je wykorzystanie efektu dźwigni. Łom doskonale sprawdza się przy siłowym forsowaniu zamków, rozbijaniu elementów konstrukcji, podważaniu drzwi, poszerzaniu szczelin, wyciąganiu gwoździ. Bardzo popularnym i najlepszym sprzętem taktycznym w tej grupie narzędzi jest halligan (chuligan). To narzędzie stworzone historycznie dla strażaków (w 1948 r.), jednak mające swoje zasłużone miejsce w ofercie sprzętu taktycznego dedykowanego dla służb, w tym Policji. Halligan jest uniwersalnym, wielofunkcyjnym narzędziem do przebijania, skręcania oraz wyważania zamkniętych drzwi, a nawet rygli i skobli, co ciekawe również do urywania łańcuchów. To taki uniwersalny klucz, który sprawia, że nawet podczas policyjnej realizacji w terenie, pokonanie łańcucha nie stanowi trudności.
Siłowe otwarcie drzwi przy pomocy halligana (Zdjęcie: Archiwum WKS KSP)
Halligan doskonale sprawdzi się też podczas działań ratowniczych i wejść siłowych. W pierwotnej, zgodnej z założeniem wersji ratowniczej, przeznaczonej dla strażaków, składa się z tzw. pazura (widelca), ostrza (klina lub ciesaka), a także wąskiego kilofa, który dobrze radzi sobie z pokonywaniem zamkniętych drzwi. W formie taktycznej przeznaczonej np. dla policjantów wspomniana wersja strażacka bywa modyfikowana, biorąc pod uwagę charakterystykę przedmiotów i przeszkód, które mają być pokonane oraz żeby zwiększyć jego funkcjonalność. Łomy i halligany, podobnie jak pozostały sprzęt taktyczny, są wykonane z trwałych materiałów, przede wszystkim ze stali. Mogą być stałej długości, ale są też wśród nich modele teleskopowe (np. łomy firmy LIBERVIT, Ratools, BCM), rozsuwane i regulowane poprzez zwolnienie blokady lub przekręcenie pierścienia na uchwycie narzędzia. Technologii również tu nie brakuje, bo występują takie egzemplarze, które mają wbudowany system minimalizowania drgań. Wszystkie drgania są bowiem kumulowane w głowicy narzędzia (halligany BCM). Końcówki robocze halliganów mogą być ustawione prostopadle do trzonka, pochylone lub stanowić jego przedłużenie. Zazwyczaj końcówki robocze mają stałe położenie, ale wyjątkiem może być łom firmy LIBERVIT z obracaną głownią i możliwością ustawienia jej w położeniu optymalnym do wykonania zadania. Końcówki robocze halligana (zarówno końcówki klinowe, jak i „widelce”) mogą zawierać dodatkowo kolec do rozrywania łańcuchów lub wybijania szyb. Popularna „łapka chuliganka” to inaczej tzw. łamacz zawiasów.
Do grupy narzędzi cieszących się coraz większą popularnością wśród funkcjonariuszy, ze względu na specyficzną funkcjonalność, są wybijaki do szyb. Są to narzędzia przydatne do forsowania okien, wybijania szyb, niszczenia żaluzji i kurtyn, zarówno podczas wejść taktycznych, jak i ratowniczych. Są to zazwyczaj lekkie narzędzia o prostej konstrukcji (na trzonku umocowana jest głownia o charakterystycznej budowie) umożliwiającej nie tylko wybijanie szyb okiennych zwykłych, witrynowych lub samochodowych, ale też zdejmowanie karniszy i szybkie usuwanie odłamków szkła z ram okiennych, wybijanie, przeciąganie lub wypychanie okien (wybijaki firmy BTI lub SET).
NOŻYCE I PRZECINAKI
Nożyce (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
Niezbędny element wyposażenia taktycznego, dzięki któremu można w prosty i szybki sposób przeciąć łańcuch, kłódkę, pręty w ogrodzeniu, siatkę – podczas wejścia na teren dziupli samochodowej, nielegalnej rozlewni spirytusu, wytwórni narkotyków, a także tam, gdzie ukrywa się ścigany listem gończym przestępca. Nożyc nie trzeba chyba bardziej przedstawiać, jednak ważne jest ich wykonanie, w tym wytrzymałość i odporność na ścieranie. Od twardości materiału, z którego wykonane są szczęki tnące nożyc, zależy rodzaj i grubość prętów, które nożyce będą w stanie przeciąć. Oprócz wytrzymałości oraz odporności na korozję istotną jest konstrukcja, która zapewni szybkie, czyste cięcie i duże przełożenie siły nacisku operatora na ramiona nożyc (liczone w kg) w stosunku do uzyskanego nacisku szczęk na pręt (liczony w tonach). Podobnie, jak inne narzędzia taktyczne, w przypadku nożyc, rękojeści niektórych modeli posiadają powłokę chroniącą przed ładunkiem elektrycznym (np. nożyce LIBERVIT lub dielektryczne nożyce Ratools). Na rynku dostępne są też nożyce o rozsuwanych ramionach. Ostrza mogą być wykonane ze specjalnej stali narzędziowej poddanej obróbce termicznej lub stali kutej. Przy nożycach ważna jest budowa szczęk i siła tnąca. W przypadku narzędzi wspomaganych hydraulicznie służących do cięcia określamy je mianem przecinaków. Stosowane są z reguły wtedy, kiedy na drodze służb pojawią się przeszkody, którym niestety nie mogą sprostać zwykłe nożyce. Wtedy sprawę załatwi przecinak zasilany przenośną pompą hydrauliczną.
SPECJALISTYCZNE NARZĘDZIA HYDRAULICZNE
Pompy hydrauliczne plecakowe (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
O przecinakach hydraulicznych już wspomnieliśmy, ale w taki sam sposób mogą być zasilane inne narzędzia, które służą do wyważania drzwi, rozpierania futryn, rozginania grubych prętów, cięcia blachy, podnoszenia przeszkód. Grupa narzędzi hydraulicznych zasilanych pompą hydrauliczną obejmuje wyważacze hydrauliczne (ustawiane w pionie lub mocowane w poziomie w świetle ościeżnicy), przecinaki, rozpieraki, narzędzia typu kombi, czyli łączące funkcje kilku narzędzi np. rozpieraka hydraulicznego i nożyc hydraulicznych. Każdy ruch siłowników, ramion, ostrzy roboczych narzędzi hydraulicznych wywołany jest działaniem cieczy hydraulicznej pod wysokim ciśnieniem. Ciśnienie jest zapewniane przez pompę hydrauliczną (dzielimy je na ręczne lub zasilane akumulatorem/baterią), która pompuje ciecz dedykowanym wężem podłączonym do narzędzia szybkozłączką. Ciśnienie robocze wystarczające do skutecznego działania narzędzi to 300 barów. Ręczne pompy są lżejsze i niezależne od dostępu do prądu elektrycznego, a ciśnienie hydrauliczne jest generowane przez pracę dźwignią. Pompy zasilane akumulatorem wymagają kontroli stopnia ładowania baterii przed rozpoczęciem operacji. Przy pełnym naładowaniu bateria zapewnia około 45 minut pracy urządzenia. Wśród pomp hydraulicznych ciekawym rozwiązaniem jest plecakowa pompa hydrauliczna B.A.S. zasilająca narzędzia hydrauliczne LIBERVIT. Jest to lekka, bardzo cicho pracująca pompa na stałe umieszczona w noszaku plecakowym, wytwarzająca ciśnienie robocze 400 barów, uruchamiana włącznikiem lub zdalnie pilotem.
Jednym z ciekawszych modeli z dostępnych na rynku narzędzi hydraulicznych jest tzw. kolumnowy wyważacz do drzwi, stanowiący doskonałą alternatywę dla siłowego otwarcia z użyciem tarana. Można dzięki niemu działać dyskretnie, ponieważ hałas rozlega się dopiero w ostatniej fazie, kiedy drzwi zostają wyważone. Pompę można uruchomić zdalnie, nie ma potrzeby przebywania przy drzwiach podczas ich pokonywania. Najnowsza wersja pompy generuje też mniejszy hałas, co ma duży wpływ na skrytość działań służb realizujących zadania taktyczne. Hydrauliczny wyważacz kolumnowy jest obecnie najskuteczniejszym narzędziem do mechanicznego forsowania drzwi, używanym przez szturmowców z SPKP Warszawa. Służy do pokonywania przeszkód, jakimi są drzwi otwierane do wewnątrz. Mogą być antywłamaniowe, zbrojone, przeciwpożarowe. Wyważacz poradzi sobie również z drzwiami wyposażonymi w kilka lub nawet system zamków. Kontrterroryści dzięki jego zaletom poradzą sobie też z drzwiami metalowymi oraz otwieranymi na zewnątrz.
Jak już wspomnieliśmy, wyważacz kolumnowy daje gwarancję nie tylko cichego, ale również szybkiego sforsowania drzwi, w niespełna kilkanaście sekund. Według danych producenta, czas wyważenia drzwi wzmocnionych nie przekracza 20 sekund. Jednostki Policji zachodniej Europy, w tym w szczególności francuskie jednostki specjalne, z powodzeniem używają wyważacza kolumnowego. Wyważacz ustawia się pionowo w świetle ościeżnicy. Proces forsowania/wyważenia drzwi jest efektem nacisku tłoków pionowych, które po zablokowaniu końcówek wyważacza o podłogę i futrynę (lub sufit – w zależności od danej sytuacji) przekazują niemalże pełną siłę nacisku na środkowy element wyważacza, powodując wpychanie drzwi do wewnątrz. Wyważacz posiada również zestaw przydatnych akcesoriów i modułów, pozwalających na pracę w trudnodostępnych wejściach oraz wyważenia drzwi otwieranych na zewnątrz.
Innym typem narzędzi, o którym warto wspomnieć, jest bezprzewodowe hydrauliczne narzędzie akumulatorowe typu combi, które nie wymaga stosowania pompy hydraulicznej, a ciśnienie robocze jest wytwarzane dzięki pracy akumulatora zintegrowanego z urządzeniem. Możliwość zamocowania różnych typów końcówek sprawia, że sprzęt typu kombi może zastąpić jednofunkcyjne narzędzia, łączy funkcje piły, nożyc, wyważarki, rozpieracza, siekiery, halligana, łomu, podnośnika – w jednym. Relatywnie niewielkie wymiary, mała waga i uniwersalny uchwyt ułatwiają transport i użycie narzędzia do miejsca docelowego. Takich narzędzi używa Straż Pożarna, ale czołowy producent stworzył również wersję dedykowaną służbom z rynku militarnego.
PRACA Z UŻYCIEM ZESTAWÓW NARZĘDZI
Przykłady noszaków na zestawy narzędzi taktycznych (Zdjęcie: Daniel Niezdropa, WKS KSP)
W operacjach wejść siłowych rzadko używa się tylko jednego rodzaju sprzętu. Zazwyczaj istnieje konieczność wykorzystania kilku różnych narzędzi do skutecznego i szybkiego wejścia lub pokonania przeszkody. Dlatego można tworzyć zestawy narzędzi. Aby ułatwić ich transport na miejsce operacji, opracowano systemy transportowe oparte na konstrukcji dedykowanego plecaka przenoszonego na plecach, czyli noszaki. Na rynku dostępne są noszaki standardowe – oferowane przez producentów do stworzonych przez nich zestawów narzędzi, jednak niektórzy dostawcy sprzętu breachingowego w Polsce zapewniają możliwość stworzenia noszaka dokładnie do narzędzi użytkownika nawet wtedy, kiedy są to narzędzia różnych producentów.
CZY TYLKO SZTURMOWCY?
Obecnie na krajowym rynku sprzętu taktycznego dostępne są kompaktowe i lekkie narzędzia wyważeniowe, także w zestawach. Można powiedzieć, że mogłyby zostać wykorzystane, o czym wspomnieliśmy na samym początku, również przez policjantów innych pionów. Taki taktyczny zestaw, który trafiłby do policyjnych radiowozów, przydałby się w sytuacjach nagłych, wybicia szyby, podważenia okna, drzwi, dotarcia do potrzebującej pomocy bądź poszkodowanej osoby, odcięcia pasów bezpieczeństwa, odgięcia jakiegoś elementu, usunięcia blokujących drogę przedmiotów. Sytuacje nagłe, nieprzewidziane, a może zwykła policyjna codzienność, byłyby najlepszym testem takich narzędzi. Ich wszechstronność wykorzystania potwierdza, że nie zaszkodziłoby się w taki sprzęt wyposażyć.