Pałka policyjna
16.08.2023 • Tomasz Oleszczuk
Pałka policyjna występująca jako tonfa lub pałka szturmowa jest narzędziem przymusu stosowanym wobec osób agresywnych i niereagujących na polecenia funkcjonariuszy. Na przestrzeni wieków w tej czy innej formie towarzyszyła przywracaniu porządku publicznego, jak również nieodłącznie związana była z tłumieniem wszelkiego rodzaju protestów.
Zdjęcie: Tomasz Oleszczuk
Historia policyjnej pałki sięga starożytności, bo już wtedy wykorzystywano różne rodzaje kijów, pałek i maczug. Jednakże pierwszymi znanymi formami przypominającymi współczesne pałki były indyjskie Lathi i chińska bang (podobna do tonfy).
W starożytnym Rzymie funkcjonariusze zwani lictorami (urzędnicy rzymscy, którzy pełnili funkcje ochrony wyższych dostojników państwowych) używali „fasces” (czyli pałek w formie związanych rzemieniem wiązki drewnianych rózg), aby egzekwować prawo i tłumić zamieszki.
W czasie rewolucji francuskiej, zwłaszcza podczas masakr wrześniowych 1792 roku pałki były używane przez rewolucjonistów do pacyfikowania tłumów, a także przez siły rządowe w celu tłumienia buntów i zamieszek.
W Europie pierwsze pałki typowo policyjne używane były w Anglii w XIX wieku, jako narzędzie interwencji przeciwko nielegalnym manifestacjom oraz jako środek ochrony policjantów przed agresywnym tłumem. Od tamtego czasu w różnych formach pałki służbowe zawitały na stałe we wszystkich policjach na świecie. Pierwszą poważną zmianą było stworzenie i wprowadzenie do użytku pałki teleskopowej, która zaczęła zyskiwać coraz większą popularność. Obecnie pałki policyjne są używane w wielu krajach na całym świecie.
Pałka jest środkiem przymusu bezpośredniego i zasady jej użycia określa między innymi Ustawa o Policji i Ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Funkcjonariusz, który zdecyduje się na użycie pałki służbowej, musi zachować zasadę proporcjonalności i minimalizacji ryzyka wobec osób, których to użycie dotyczy. Sposób korzystania z pałki, jak też innych środków przymusu bezpośredniego jest obwarowany wieloma ograniczeniami. Jej użycie wymaga stosownych uprawnień, a także sporządzenia dokumentacji dotyczącej opisu samego zdarzenia, w którego trakcie pałka została użyta.
Zasady używania pałki policyjnej na świecie różnią się i zależą od polityki interwencyjnej danego kraju. Jednakże większość państw stara się stosować podobne standardy i zasady, aby minimalizować ryzyko związane z używaniem tego narzędzia.
Głównymi zasadami występującymi w większości prawa na świecie regulującego używanie pałek to:
• proporcjonalność i umiar – użycie pałki jest niezbędne dla przywrócenia porządku publicznego,
• minimalizacja szkód – unika się stosowania pałki w okolicach głowy i twarzy osoby, uderzenia zadaje w umięśnione części ciała,
• pałka jako stopniowany środek przymusu – używa się jej po wykorzystaniu innych możliwości takich jak polecenia słowne i siła fizyczna.
Współcześnie wykorzystywanie pałek policyjnych coraz częściej zastępowane jest bardziej nowoczesnymi narzędziami służącymi do pokonywania oporu jak różnego rodzaju gazy obezwładniające, czy też coraz bardziej popularne paralizatory i tasery.